Strona:O Buonapartem i o Burbonach.djvu/46

22

CHATEAUBRIAND

t. zw. własnością publiczną, cenzura żądała centima od kartki cytatu. Jeśliś cytował w przekładzie, płaciłeś tylko pół centima od kartki, ponieważ wówczas cytat był własnością mieszaną: pół przypadało na pracę żyjącego tłómacza, a drugie pół na umarłego autora. Kiedy Buonaparte kazał rozdawać żywność biedakom w zimie r. 1812, sądzono że ta hojność pochodzi z jego sakiewki: pobrał przy tej sposobności dodatkowy grosz, i zarobił cztery miliony na zupie nędzarzy. Wreszcie, zagarnął zarząd pogrzebów; godnem było tępiciela Francuzów, pobierać podatek od ich trupów. I jakim cudem uciekałby się kto pod uchronę praw, skoro to on je układał? Gdy Ciało Ustawodawcze ośmieliło się raz odezwać, rozwiązano je. Jeden artykuł nowego kodeksu zniszczył błyskawicznie własność. Zarządca skarbowy mógł każdemu powiedzieć: „Pańska posiadłość jest skarbowa albo narodowa. Biorę ją czasowo w sekwestr: niech pan wniesie skargę. Jeżeli