Hilgenfeld ma ewanielią Mateusza prawie za autentyczną, a Janową usuwa aż do roku 140[1].
Volkmar przyjmuje za autentyczną ewanielią Marka, nie
znajdując w niej jednak nauki Piotrowej, z Renanem, lecz Pawłową, i to wręcz przeciwną Piotrowej[2]. Czwartą ewanielią zsuwa jeszcze niżej, bo aż do roku 160.
Nie mogę przechodzić wszystkich. Ewald, Holtzman, Scholten Weizsäker wygłosili zdania odmienne od tamtych i od siebie nawzajem. Każdy broni zacięcie swego zdania, a zbija zdania przeciwników. Wojną wszystkich przeciw wszystkim nazwałby to Hobbes.
Widok ten bynajmniej nie zachwyca, odbierałby nawet nadzieję dojścia do jakichkolwiek naukowych rezultatów, gdyby wielu uczonych nie było stanęło w obronie prawdy historycznej, tak niegodnie poniewieranej. Nie mogę wymienić wszystkich. Hug, Fabiani, Patrizzi, Le Hir, Duchêsne, Aberle, Schanz, Ubaldi znani są powszechnie w literaturze katolickiej. Dzieła Hettingera, Meignan'a i Ginoulhiac'a są również znakomite dla wielkiej swojej uczoności jak dla udanej swej formy. Uczeni ci z wielkiem powodzeniem walczyli lub walczą jeszcze przeciw sceptycyzmowi i niewierze szkoły eklektycznej. Z niemniejszą gorliwością protestanci wierzący bronili autentyczności wszystkich ksiąg Nowego Testamentu. Thiersch, Zahn, Hofman, Weiss, Tischendorf, Gebhardt, Farrar, Hort, Westcott i wielu innych dostąpiło sławy zasłużonej i w ojczyznie swojej i za jej granicami.
Przytoczyłem kilka rezultatów z badań szkoły eklektycznej, a wszystkich są między sobą w niezgodzie. Ta niezgoda dowodzi wymownie, że metoda jest błędna. Rzeczywiście stronnicy tej szkoły nigdy nie opierają się na tradycyi, lecz na motywach wewnętrznych. Jeżeli Volkmar Markową
- ↑ Historich-kritishe Einleitung in das N. T. Leipzig 1875, p. 466-496, p. 479: Der Evangelist hat offenbar gleich nach der Zerstörlung Jerusalems geschrieben. O ewanielii ś. Jana p. 695-739. Zob. 738: Es ergiebt sich aus äussern und innern Gründen als Zeit der Ahfassung das vierte Jahrzehnt des Zweiten Jahrhunderts.
- ↑ Jesus Nazarenus und die erste christliche Zeit. Zürich 1882, p. 18, p. 353.
