„W one dni wyszedł dekret od cesarza Augusta, aby popisano wszystek świat. Ten popis pierwszy stał się za starosty syryjskiego Cyryna.“
Wybrałem umyślnie ten ustęp, który aż do niedawna był przedmiotem zaciętej polemiki a dla racyonalistów upragnioną okazyą naśmiewania się z chronologicznych wiadomości ś. Łukasza. Odkrywano rażące sprzeczności między autorem trzeciej ewanielii a Józefem Flawiuszem, co do przytoczonego taktu. Mówiono, że Cyryn lub jak Rzymianie go zowią Kwiryniusz, był namiestnikiem Syryi dopiero w dziesięć lat po narodzeniu Chrystusa, że on przeprowadził spis ludności i majętności w Judei, ale dopiero po złożeniu z tronu Archelausza, że Łukasz tę operacyą cofnął o dziesięć lat w tył, aby wytłumaczyć, dla czego Chrystus Pan urodził się w Betleemie, choć jego rodzice mieszkali stale w Nazarecie i t. d. Zrazu przeciwnicy Łukasza a wśród nich Renan i Mommsen tryumfowali, bo argumenta ich zdawały się niezbitemi. Wiemy bowiem z Tertuliana, że mniemamy spis mieszkańców został dokonany przez Sencyusza Saturnina[1] a Józef Flawiusz wymieniając namiestników Syryi, kładzie Saturnina pod rok 745 od założenia Rzymu, a jako następcę jego podaje Kwintyliusza Warusa[2] pod r. 748, a ten był nim jeszcze w r. 750, kiedy umarł Herod W. Że zaś według Mateusza Chrystus Pan narodził się za Heroda, przeto mógł ów spis ludności być dokonanym tylko przez Sencyusza Sa-
- ↑ Cont. Marcio. IV. 9. Sed et census constant actos sub Augusto nunc in Judaea per Sentium Saturninum, apud quos genus ejus inquirere potuissent. Tamże powiada autor, że spis przechowuje się w archiwum państwowem: quem (t. j. censum) testem fidelissimum Dominicae nativitatis romana archiva custodiunt.
- ↑ Archeol. XVI. 8. XVII. 5.
keinen Augenblick im Zweifel, dass die Verfasser nur Selbsterlebtes schildern. (Lehrbuch der Fundamental-Theologie oder Apologetik. Bd. I. p. 288) Hug.: Ueberall zeigt sich eine ungemeine Sachkenntniss unserer Schriftsteller, und ein so vertrauter Umgang mit dem Zeitraume, in welchen die Verrichtungen Jesu fallen, dergleichen nur den Zeitgenossen beiwohnen kann. (Einleitung in die Schriften des Neuen Testaments. 4 Aufl. Thl. I. p. 8).
