Wikiźródła

Strona:O początkach chrześcijaństwa.djvu/098

Ta strona została przepisana.

przedział legalny wynosił lat pięć[1], słusznie więc Tacyt użył słówka „wkrótce,“ jeżeli Kwiryniusz odjechał do Prowincyi w pięć lat po konsulacie czyli w r. 747, niesłusznie zaś, jeżeli dopiero w dziesięć lub jedenaście lat to uczynił jak chce Mommsen. Zakrawałoby wtedy owo „wkrótce“ raczej na ironią. Że zaś Kwiryniusz dostał dwa razy Syryą, o tem żaden uczony dzisiaj nie wątpi[2]. Homonadensowie mieszkali na zachodniej granicy Cylicyi, a Cylicya, po odłączeniu od niej Cypru, przestała być samodzielną prowincyą i została przyłączoną do Syryi. Mógł zatem Kwiryniusz wojować Homonadensów jedynie jako namiestnik Syryi[3]. Mommsen to uznaje, a różnica między nim a nami cała jest w tem, że on pierwsze rządy propretorskie Kwiryniusza kładzie pod r. 751 t. j. już po śmierci Heroda, a my pod r. 747 kiedy się narodził Chrystus a żył jeszcze Herod. Że zaś Mommsen się myli, wynika z rożnych faktów. Herod umarł w r. 750 od założenia miasta Rzymu, a spadkobiercy jego musieli dochodzić praw swoich przed komisyą rzymską, której prezesem był młodziutki Kajusz Cezar. Zatem już w r. 750, 16-letni cesarzewicz spełniał powierzoną sobie przez Augusta misyą polityczną, do której za doradzcę używał Kwiryniusza. Że zaś wedle słów Tacyta wyprawa przeciw Homonadensom już przedtem się odbyła, oczywiście połączona z nią propretura Syryi musi także być dawniejszą od śmierci Heroda czyli od r. 750. Wymieniany zaś często przez Józefa Flawiusza propretor Saturnin nie wyklucza propretora Kwiryniusza. Saturnin wedle Józefa objął rządy swoje w r. 744 i sprawował

  1. ↑ Dio Cassius histor. LIII, 14 opowiada o Auguście, że wszystkim wyższym dygnitarzem zakazał ne quis ante quinque annos a gesto in Urbe magistratu provinciam sortiretur. W drugim wieku naszej ery przedział ten wynosił zwykle dziesięć lat, jak wykazał Waddington. Nieraz jednak prokonsul prędzej wyjeżdżał do prowincyi, jeżeli tego wymagała nagła potrzeba, zob. Mommsena, Res gestae divi Augusti p. 113-115.
  2. ↑ Pierwszy to odgadł Sanclemente, za nim poszli Zumpt, Mommsen, De Rossi, Patrizi, Wallon i wszyscy nowsi historycy.
  3. ↑ Zumpt, de Syria Romanorum provincia p. 97. Mommsen, Res gestae Divi Augusti p. 121.
Źródło: „https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Strona:O_początkach_chrześcijaństwa.djvu/098&oldid=1997683”