wprost od Boga pochodzi, jest i pozostanie dla nas cudem, bo nietylko jest Bóg przyczyną dla nas niezgłębioną, lecz i sposób Jego działania, zwłaszcza każdy Jego akt stwórczy jest dla nas niezrozumiały. W tem znaczeniu stworzenie świata jest niewątpliwie cudem, a cudem nazwać się może każde dzieło Boże[1].
Nawet materyalista tego rodzaju cuda cichaczem przypuszcza. Wierzy, że materyalne atomy istniały zawsze, a z niemi rozmaite siły przyrody. Ale istnieć zawsze, bez przyczyny, czyż to nie jest największy z cudów? Potem atomy, mniejsza o to, czy były w ruchu, czy zawieszone w nieruchomej równowadze, zaczęły się skupiać w olbrzymią nebulozę. W tej nebulozie, oprócz sił molekularnych i mechanicznych, zaczęły zjawiać się nowe siły, zrazu chemiczne, a później na powierzchni ziemi nawet fizyologiczne. Czemże jednak powstanie ziemi, a na niej rozmaitych nowych formacyj, jeżeli nie szeregiem niepojętych cudów? Kosmologia i geologia są nieustającym wielkim cudem.
Była chwila, kiedy w nieprzejrzanych, kredą lub wapnem nasyconych bagnach przeszłości zjawił się pierwszy roślinny organizm, jaka niewidzialna bez mikroskopu dyatomea. Jej powstanie jest tak dla teisty, jak dla materyalisty cudem, bo nie daje się wytłómaczyć przez zwykłe siły przyrody. Przypuszcza wprawdzie materyalista ową słynną, generacyę samodzielną, ale nikt dotąd nie potrafił jej powtórzyć. A jeżeli powstanie, to niemniejszym cudem jest istnienie rośliny każdej; całe jej życie jest walką nieustającą przeciw napadam różnych sił chemicznych, pragnących rozerwać ją, na atomy. A cóż powiemy o pierwszem zwierzęciu, gdy leniwie a zdziwione zaczęło się poruszać wśród głuchych, wilgotnych lasów, które nigdy przedtem nie widziały nic podobnego! Jak rośliny nie umiemy wytłómaczyć przez poprzedzające ją twory nieorganiczne, tak królestwo roślinne nie tłómaczy powstania zwierząt. Większy nawet istnieje przedział między rośliną a zwierzęciem, niżeli między pierwiastkiem
- ↑ S. Thom. Summa theol.: 1a Ilæ q. 113. a 11: universaliter omne opus, quod a solo Deo fieri potest, miraculosum dici potest.
