pologów, którzy przy każdej sposobności, czy w dziełach wydanych na widok publiczny, czy w listach poufnych, stawają w obronie porządku nadprzyrodzonego. A dzieło Zoecklera wcale nie jest kompletne. W drugim tomie mówi on tylko o badaczach nauk ścisłych w wieku XIX, a wśród nich znowu tylko o takich, którzy już pomarli. Gdybyśmy dodali do nich wszystkich przyrodników żyjących, potem wszystkich, którzy pracują w naukach historycznych i moralnych, to należałoby kilka nowych tomów napisać, a wobec nieprzejrzanego zastępu obrońców świata nadprzyrodzonego, w cóż się obrócą słowa Rénan'a, że kto przypuszcza nadprzyrodzony porządek, przestaje być człowiekiem naukowym?
Jeżeli istnieje porządek nadprzyrodzony, to niewątpliwie objawia się on w świecie przyrodzonym, Bóg, który nie objawia się, nie jest Bogiem żywym, kochającym, lecz abstrakcyą bez treści. Bóg chrześciański na to Syna swego posłał, aby przezeń wszyscy wierzyli, a świat był zbawion[1]. Ale dzieło Odkupienia nie mogło być spełnione bez cudów. Umysł ludzki zawsze od zjawisk zmysłowych, dotykalnych wnosi się do prawd niewidzialnych[2]. Można przez badanie zwykłych zjawisk świata przyrodzonego dochodzić do przyrodzonego, pojęcia o Bogu, ale do prawd nadprzyrodzonych dochodzi się przez fakta nadzwyczajne, nadprzyrodzone[3]. Nawet Zeller[4] oświadcza, ze nie może być Boga bez objawienia, ani objawienia bez cudów. W istocie jak poseł królewski musi mieć swoje pismo uwierzytelniające, aby mu wierzono, tak posłannik Najwyższego Króla musi z cudem przychodzić, aby uznano w nim misyą nadziemską. Cud to kredytyw posłanników Bożych.
- ↑ Joan. III. 16-17. I. 7.
- ↑ S. Thom. Summa theol. 2a Ilæ. 178. a. 1: Naturale est homini, ut veritatem intelligibilem per sensibiles effectus deprehendat.
- ↑ Ibidem: Undo sicut ductu naturalis rationis homo pervenire potest ad aliquam Dei notitiam per effectus naturales, ita per aliquos supernaturales effectus, qui miracula dicuntur, in aliquam supernaturalem cognitionem credendorum homo inducitur.
- ↑ Das Wunder ist die unmittelbare Consequenz des Theismus u. s. w. (Theol. Jahrbücher Bd. I. p. 285).
