południu i na północy od Ełku (Lyck), Rajgrodzkie, na granicy, w pobliżu miasta Rajgrod w Kr. Polskiem, Wisztynieckie pod Wisztyńcem, na granicy Prus i gub. Suwalskiej, są już znacznie mniejsze. Jezior małych i średnich, od ½–10 kilometrów kwadratowych rozległości, są tysiące; w samej gubernii Suwalskiej, na wschodniem pograniczu Pojezierza, jest ich, według „Słown. Geogr.“, około 500. Nie podaliśmy umyślnie rozmiarów wymienionych wielkich jezior w cyfrach szczegółowych, ponieważ z jednej strony pomiary są niepewne (także na terytoryum pruskiem), z drugiej zaś,
przestrzeń, zalana wodą, zmniejsza się nieustannie, niekiedy nagle, skutkiem spływania jezior i ich zarastania.Proces ten, trwający od niepamiętnych czasów, sprawia, że naokoło jezior i między niemi tworzą się rozległe torfowiska, a miejscami wyłaniają się smugi wymytej gliny marglowej, które niebawem, z powodu swej żyzności, zamieniają się na urodzajne, starannie uprawiane pola. Na wzgórzach, otaczających kotliny jezior, rosną wspaniałe lasy, przeważnie iglaste, opadające krawędziami często do samego zwierciadła wód. To ścisłe połączenie wyniosłych wzgórz, poprzerzynanych głębokiemi jarami, ogromnych, niemal dziewiczych lasów,
