szersza, smuga moczarów ciągnęła się przez południową część kraju, nad Wartą, w jej biegu ku zachodowi, od Koła do Śremu, i rozszerzając się za kolanem Warty pod Śremem, wypełniała prawie cały kąt południowo-zachodni kraju. Środowiskiem tych bagien była z jednej strony Mogilnica, z drugiej, rozpadająca się na dziesiątki leniwych strumyków, Obra. Za pośrednictwem Obry moczary te łączyły się z rozległemi bagnami Baryczy i jej dopływów: Polskiej i Szląskiej Kopanicy, oraz Orli. Obecnie z tego,
w przybliżeniu 200 milowego, obszaru bagien, istnieją tylko szczątki w postaci zarośniętych przeważnie olszyną trzęsawisk nad wymienionemi rzekami; reszta zamienia się na rozległe łąki, a miejscami nawet na rolę orną. Zmniejszyły się także bardzo jeziora, z tej samej przyczyny, dla której zaniknęły moczary. Z Gopła, które niegdyś, jeszcze w czasach historycznych, zalewało ogromną przestrzeń, łączyło się z jednej strony bezpośrednio z Wisłą, z drugiej z Notecią, z trzeciej z Wartą (pomiędzy Kołem a Koninem), pozo-
