Strona:Opis ziem zamieszkanych przez Polaków 1.djvu/120

ale długością dorównywające niemal Gopłu, Trląskie, przez które przepływa Noteć, Żnińskie, Rogowskie. Bardzo liczne są w tej okolicy jeziora małe, obejmujące kilka lub kilkanaście włók. W środkowej części kraju jezior większych wcale niema. Największe stosunkowo znajduje się pod Strykowem (miedzy Opalenicą i Mosiną) i pod Bninem (na północny wschód od Śremu). Liczne natomiast jeziora średniej wielkości pozostały w zachodniej części kraju, nad Wartą (między Poznaniem, Obornikami i Skwierzyną) i w dorzeczu Obry. Do większych należą Zbąszyńskie i Wolsztyńskie. Wreszcie istnieje grupa mniejszych jezior w okolicy źródeł Baryczy, między Ostrowem i Ostrzeszowem.
 Układ rzeczny kraju jest prosty i jednostajny. Wobec łagodnego pochylania się powierzchni ku zachodowi, wszystkie ważniejsze rzeki (Noteć, Warta, Obra i Barycz) płyną w tym samym kierunku. Inny kierunek mają tylko mniejsze dopływy i rzeki graniczne. Wisła, która niegdyś była główną rzeką tego kraju, obecnie dotyka tylko jego granicy północno-wschodniej, na przestrzeni 6 mil. Nie otrzymuje ona z tej niziny żadnego większego dopływu, tylko małą strugę, zwaną Rzeką Zieloną, której źródła znajdują się w pobliżu wsi Dąbrówki, na linii między Inowrocławiem a Bydgoszczą, naprzeciw wygiętego ostro ku wschodowi kolana Noteci. Główne łożysko dolnej Wisły z epoki lodowej zajmuje obecnie Noteć. Wypływa ona pod nazwą Mątwy z Gopła (niektórzy geografowie uważają za jej źródło odpływ jezior Skorzecińskiego i Kamienieckiego), przepływa długie jezioro Trląskie i leżące w jego przedłużeniu mniejsze Mielno, zwraca się następnie ku zachodowi, a po za jeziorem Barcińskiem ku północnemu wschodowi. Za Łabiszynem Noteć zbliża się na odległość niespełna 2 mil do Wisły i prawdopodobnie łączyła się z nią niegdyś bagnami i spływającą z nich Rzeką Zieloną. Obecnie związku żadnego niema. Noteć zwraca się za Łabiszynem bardzo ostrym łukiem ku północnemu zachodowi i, spotkawszy się pod Nakłem z południową krawędzią wyżyny Baltyckiej, płynie odtąd wzdłuż niej, w kierunku wschodnim. Wyłamuje się z niego dopiero za Ujściem (nad ujściem rzeki Głdy) i zwraca się ku południowi. Powraca jednak do niego pod Czarnkowem i zatrzymuje kierunek zachodni aż do swego ujścia do Warty, pod Santokiem. Jest ona spławna na całej przestrzeni