Strona:Opis ziem zamieszkanych przez Polaków 1.djvu/137

posiadający lepszą glebę, słynący hodowlą owoców i winnicami, które pokrywają zwłaszcza wzgórza naokoło Zielonogóry i dostarczają rocznie kilkudziesięciu tysięcy hektolitrów drętkiego wina oraz około miliona funtów winogron. Także po stronie południowej, wrzosowiska graniczą z obszarem bardzo urodzajnym, ciągnącym się wzdłuż Sudetów, od Odry do Zgorzelic, i zwężającym się ku zachodowi. Jest to południowa część zatoki Szląskiej, pokryta warstwą żyznego loessu. Uprawiają tam, oprócz wszystkich gatunków zboża, także na wielką skalę warzywa, tytuń, buraki cukrowe, a miejscami, na słonecznych, zasłoniętych przed zimnym wiatrem stokach wzgórz szczep winny, który jednak i tam, tak samo jak w okolicy Zielonogóry, z powodu braku słońca w okresie dojrzewania, wydaje wino drętkie.
 Płody mineralne. Wyżyna Szląska, stoki i przedgórza Sudetów, a w części także zatoka, obfitują w metale i inne pożyteczne minerały. Kruszczów szlachetnych Szląsk nie posiada, przynajmniej nie w takiej ilości, aby opłacało się ich wydobywanie. Największem bogactwem kraju jest wyborny węgiel kamienny i żelazo. Węgiel tworzy, jak już zaznaczono, fundament wyżyny Szląskiej; wydobywają go jednak tylko tam, gdzie znajduje się blizko powierzchni lub został odsłonięty przez działanie wód (erozyę). Pokład jest miejscami bardzo gruby i sięga poza granicę pruską do Szląska austryackiego, Galicyi i Królestwa Polskiego. Na Szląsku pruskim największe kopalnie znajdują się u źródeł Kłodnicy, w okolicach Mikołowa (Nikolai), Królewskiej Huty (Königshütte) i Bytomia. W mniejszych ilościach wydobywają go na zachodzie, u podnóża Gór Sowich, oraz nad górnym Bobrem i Kwissą. Obok węgla kamiennego, Szląsk posiada w dolinie Odry i prawie wszystkich jej dopływów lewych, także brunatny. Kopalnie największe znajdują się w okolicy Zielonogóry (Grünberg). Także torfu znajdują się tam znaczne pokłady, zwłaszcza na wrzosowiskach po lewej stronie Odry. Z kruszców najważniejsze jest żelazo, leżące na wyżynie Szląskiej, miejscami tuż nad węglem kamiennym wśród wapnia muszlowego. W mniejszych ilościach wydobywają ołów, cynk i mangan w górach Tarnowskich, nikel pod Neurode (między górami Heuscheuer i Sowiemi), grafit w pobliżu Ziembic (Münsterberg) nad Olawą.