Wielkie Księstwo Poznańskie jest w swym stanie teraźniejszym jedną z dwunastu prowincyi Królestwa Pruskiego i nie różni się zasadniczo od innych formą ustroju administracyjnego i politycznego. W praktyce jednak istnieją różnice dość znaczne. Posiada ono narówni z innemi dzielnicami państwa, w całości i w swych częściach, aż do gminy, samorząd wewnętrzny; ale samorząd ten jest ze względów germanizacyjnych okrojony przez wydanie przepisów odrębnych, i więcej, niż gdzieindziej, ograniczony skutkiem zwiększenia władzy organów rządowych. W rzeczywistości istnieje, zwłaszcza w gminach wiejskich, tylko prawo autonomicznego załatwiania spraw gospodarczych i komunikacyjnych. Wszystkie inne sprawy bywają regulowane z zewnątrz, wczęści przez autonomiczną władzę prowincyonalną i jej organy, częściej przez urzędy, otrzymujące wskazówki od rządu centralnego. Najwyższym przedstawicielem tego rządu w prowincyi jest naczelny prezes
