Strona:Opis ziem zamieszkanych przez Polaków 1.djvu/184

daleko mniejsze. Pobiedziska (Pudewitz), położone wśród wzgórz, miało w r. 1900 — 2,836, Kostrzyn — 2,339, Zaniemyśl (Santomischel) 1,253 mieszkańców. We wszystkich Polacy stanowią znaczną większość. Najwięcej stosunkowo zniemczone są Pobiedziska, gdzie Niemcy protestanci i Żydzi stanowią ²/₅ ludności. Z innych miejscowości wymienimy wieś Winnogórę, niegdyś posiadłość i miejsce śmierci gen. Dąbrowskiego, oraz starożytną wieś Giecz, posiadającą stary kościół, ślady dawnych warowni i bardzo burzliwą przeszłość. Granicę południową obu ostatnich powiatów tworzy Warta. Płynąc dalej z biegiem rzeki, dostajemy się w pośrodek powiatu Śremskiego. Otacza on z obu stron kolano Warty, która pod miastem Śremem opuszcza kierunek zachodni i zwraca się ku północy, ustępując przed wzgórzami, ciągnącymi się przez środek Księstwa. Odpowiednio do tego, wschodnia część powiatu stanowi równinę, tak samo jak powiaty Wrzesiński i Srodzki, zachodnia zaś ma charakter pagórkowaty i miejscami odznacza się niepoślednią pięknością krajobrazu, zwłaszcza w okolicach Mosiny i Dolska. Miast powiat ten posiada 6: Srem (5,698), Kurnik (2,589), Mosina (1,793), Dolsk (1,626), Bnin (1,302) i Książ (920 mieszkańców). Jak cały powiat, tak i wszystkie miasta, zachowały charakter polski; w żadnem Niemcy nie stanowią ani trzeciej części mieszkańców. Wszystkie posiadają mniej lub więcej bogatą przeszłość historyczną. W Śremie był niegdyś warowny zamek, później kasztelania mniejsza; Kurnik był również warownią, sławną siedzibą Gorków, którzy wznieśli tam wspaniały zamek, istniejący dotąd, ale przebudowany w pierwszej połowie wieku XIX (ryc. str. 161). Jest on obecnie posiadłością hr. Działyńskich, i słynie bogatą biblioteką, którą zarządza znany uczony dr. Zygmunt Celichowski. Z innych miejscowości wymienimy Rogalin, własność hr. Raczyńskich (ryc. str. 168).
 Poza Mosiną pasmo wzgórz, ciągnących się od wyżyny Szląskiej w kierunku północno-zachodnim przez W. Księstwo, zwraca się łągodnym łukiem ku północnemu wschodowi, przekracza Wartę i łączy się z systemem pagórków, wypełniających większą część obwodu regencyjnego Bydgoskiego. W dawnych czasach, kiedy stan wody był wyższy, znaczną część tego obszaru zajmowały grzęzkie moczary i bagnista dolina Warty stanowiła ważną prze-