po części nawet bardzo odległa przeszłość, spotyka się tam wszędzie z najświeższą teraźniejszą. Nie mogąc podać tu szczegółowego opisu miasta, wymienimy tylko sumarycznie najważniejsze gmachy: A) Starożytne i historyczne. Katedra pod wezwaniem Ś-tych Piotra i Pawła na Chwaliszewie (starej dzielnicy po prawej stronie Warty), założona w r. 968, przebudowana od tej pory kilka razy, tak dalece, iż z budowy pierwotnej pozostały tylko fundamenty, pełna pomników i pamiątek historycznych (ryc. str. 122). Obok kościołek gotycki N. P. Maryi, jeden z najstarszych zabytków budownictwa w Poznańskiem (z pierwszej połowy wieku XV (ryc. s. 125).
Naprzeciw katedry pałac arcybiskupi. Na przedmieściu Ś-go Jana stary kościół romański pod wezwaniem Ś-tego Jana Jerozolimskiego, z drugiej połowy wieku XV. Między Chwaliszewem a przedmieściem Ś-tego Jana, na Śródce, kościół Ś-tej Małgorzaty (Filipiny), również z wieku XV. Z kościołów po lewej stronie rzeki najstarszym jest prawdopodobnie kościół Ś-tego Wojciecha, obecnie garnizonowy (wiek XV). Sławny cudami i legendą o pokłótych Hostyach kościół Bożego Ciała (Karmelitański) pochodzi w swej postaci dzisiejszej z drugiej połowy wieku XVII, tak samo, jak wielki kościół Ś-tego Marcina przy ulicy tejże nazwy. Z innych zwraca
