Strona:Opis ziem zamieszkanych przez Polaków 1.djvu/224

i XVIII. Z tych kolonistów bodaj kilku tylko zachowało narodowość niemiecką, ogromna większość spolszczyła się około połowy wieku XIX, a zbogaciwszy się, skutkiem wielkiego rozwoju miasta i podniesienia się ceny gruntów podmiejskich, stanowi dziś najrdzenniejszy pień mieszczaństwa polskiego. Jedynym śladem niedawnej przeszłości jest zachowany dotąd na przedmieściach bawarski strój kobiecy, wielki biały fantastyczny czepiec i szerokie, niemal krynolinowe, spódnice w jaskrawych kolorach, jedwabny wyszywany fartuszek i sznurowany staniczek (Mieder) z szerokiemi rękawami (ryc. str. 183). Wogóle niemal wszyscy koloniści niemieccy religii katolickiej, osiedleni w Księstwie (z wyjątkiem pogranicza) pod koniec XVIII i w początkach XIX wieku, spolszczyli się zupełnie, łącząc się małżeństwami z ludnością miejscową. Można spotkać całe wsie, zamieszkane przez polskich Szulców, Szmitów, Majerów itd., np. w okolicy Trzemeszna, gdzieindziej znowu dawni Niemcy, spolszczywszy się, zmieszali się z Polakami. Polszczyli się jednak tylko katolicy. Koloniści protestanccy, z małemi wyjątkami, zachowali narodowość niemiecką, zwłaszcza ci, których sprowadzono z dolnych Niemiec, t. zw. „Kaszubi“, tępi, ciemni, fanatyczni luteranie, mówiący gwarą niebardzo zrozumiałą nawet dla innych Niemców w Księstwie.
 Wogóle ludność niemiecka w Księstwie, to zbieranina, składająca się z żywiołów najróżniejszych pod względem języka, charakteru i stopnia oświaty. Bardzo ważny jest ten szczegół, że z przybyszów niemieckich, najwięcej kulturalni, pochodzący z zachodnich i południowych Niemiec, byli — z wyjątkiem bystrych i ruchliwych Sasów i Wirtemberczyków — katolikami i spolszczyli się szybko, a narodowość niemiecką zachowali głownie imigranci protestanccy z Niemiec północnych, zwłaszcza z Brandenburgii, Pomeranii, ociężali, mało rozwinięci umysłowo i — rzecz dziwna, także fizycznie, w przeciwieństwie do przeciętnego Brandenburczyka i „Pomra“. Widocznie do W. Księstwa sprowadzali się z tych dzielnic ci, którzy na własnym gruncie skutkiem ujemnych warunków osobistych czuli się upośledzonymi lub nie mieli wystarczających środków utrzymania. Stąd zapewne pochodzi, iż przeciętny chłop niemiecki w Księstwie prawie pod każdym względem ustępuje pol-