Strona:Opis ziem zamieszkanych przez Polaków 1.djvu/226

Willamowitze—Möllendorffy, Treskowowie i inni członkowie szlachty. Dziś różnicy takiej w poglądach już niema. Prąd germanizacyjny uniósł wszystkich.
 Do Niemców należy zaliczyć w Poznańskiem prawie wszystkich żydów. Takich, którzy uważają się jeszcze za Polaków, możnaby policzyć na palcach; ci, którzy podają się za „dwujęzycznych“, lepiej oddać dobrowolnie Niemcom, bo liczyć na nich nie można. Należą oni pod względem politycznym do stronnictwa wolnomyślnego, i niemal do końca w. XIX, dopóki nie zwyciężył w kraju i rządzie prąd hakatystowski, porozumiewali się w wyborach stale z Polakami. Dziś należą do gorliwych germanizatorów. Są to, z wcale nielicznemi wyjątkami ludzie mniej lub więcej zamożni, mieszkają w miastach, nie różnią się strojem od innych mieszkańców. Dawniej, mniej więcej do r. 1880, znaczna ich część utrzymywała sklepiki i szynki po wsiach, uprawiając lichwę. Po wydaniu nowego prawa przeciw lichwie, powyprowadzali się do miast, tak, że obecnie rzadko tylko spotyka się żyda na wsi. Zajmują się oni wyłącznie handlem, bankierstwem i wielkim przemysłem, gardzą rolnictwem i rzemiosłem, oprócz złotnictwa i zegarmistrzowstwa. Dawniej było między nimi wielu krawców i szewców. Wielkie zbiorowiska ludzi i rynki handlowe przyciągają ich bardzo silnie. Stąd ich nieustanny odpływ z miasteczek powiatowych do Poznania i Bydgoszczy, a z tych miast do Berlina. Odpływ ten jest tak silny, że, jak już zauważono, liczba żydów w W. Księstwie zmniejsza się stale i szybko.
 U ludności polskiej zachowały się dotąd, mimo zbliżającego wpływu udoskonalonych środków komunikacyjnych, częstego przesiedlania i łączenia się przez małżeństwa, stare różnice historyczne — wprawdzie już nie w strojach ludowych, które ustępują powszechnie i coraz więcej przed stereotypowym mieszczańskim, nawet u kobiet, zazwyczaj więcej konserwatywnych pod tym względem od mężczyzn, ale w postawie, typie głowy, charakterze, zwyczajach i języku. Nie miejsce tu na szczegółową charakterystykę ludności wiejskiej w pojedyńczych okolicach kraju. Nie pozwalają na to ramy tej pracy. Zadowolimy się więc tylko wymienieniem grup ważniejszych, posiadających wybitnie odrębne znamiona. Lud wiejski w Księstwie jest na ogół rosły, silny, bystry, pracowi-