W ciągu ostatniej ćwierci wieku zerwano w W. Księstwie zupełnie z ekstensywnym systemem gospodarstwa. Zniesiono ugory i pastwiska letnie, a zaprowadzono gospodarstwo płodozmienne; w mniejszych włościach używany jest jeszcze często system trzypolowy. Wobec wielkiego obniżenia się cen zboża i okopowizn, a podniesienia się cen mięsa i nabiału, zwrócono uwagę główną na hodowlę bydła i nierogacizny. Rolnicy polscy nadto uprawiają z szczególnem zamiłowaniem i powodzeniem hodowlę koni. Owce, których chów z powodu obniżenia się ceny wełny bardzo mało się opłaca, skasowano w wielu dobrach zupełnie, w innych ograniczono znacznie stada. Zniesienie ugorów pozostaje w ścisłym związku z tą zmianą.
W zestawieniu poniższem podajemy liczby, dotyczące inwentarza żywego w W. Ks. Poznańskiem, według kilku ostatnich spisów urzędowych, a dla porównania, dołączamy do tego wykaz z pierwszej połowy wieku XIX, z r. 1837:
Naliczono w Księstwie |
Koni | Bydła | Owiec | Nierogacizny- cizny |
Kóz |
W r. 1837 | 134,124 | 476,308 | 2,165,020 | 222,320 | 3,324 |
„ 1873 | 197,083 | 570,760 | 2,629,399 | 310,835 | 48,494 |
„ 1883 | 211,291 | 625,732 | 1,892,336 | 469,043 | 71,353 |
„ 1892 | 231,436 | 752,746 | 1,001,489 | 548,871 | 104,172 |
„ 1897 | 249,609 | 836,869 | 695,558 | 665,102 | — |
„ 1900 | 263,284 | 867,795 | 609,816 | 772,402 | 112,493 |
Widzimy więc, że liczba koni, bydła, nierogacizny i kóz zwiększała się w W. Księstwie stale i bardzo szybko, natomiast liczba owiec zmalała od r. 1873 o przeszło 3/4. W porównaniu z innemi dzielnicami, należącemi do państwa Niemieckiego, W. Ks. Poznańskie odznacza się dość wielkiem bogactwem inwentarza żywego, zarówno wtedy, gdy uwzględnimy stosunek inwentarza do liczby mieszkańców jak i do obszaru.
Według spisu powszechnego z roku 1897, przypadało: