Ta strona została skorygowana.
W W. Ks. Poznańskiem było:
| Osób pracujących na roli | w r. 1882 | w r. 1895 | ± |
| Samodzielnych .... | 56,834 | 72,298 | + 15,464 |
| Pomocników ..... | 4,390 | 5,718 | + 1,328 |
| Robotników ..... | 233,499 | 219,043 | – 14,456 |
| Razem . | 294,723 | 297,059 | + 2,336 |
W ciągu lat trzynastu zatem liczba rolników samodzielnych, t. j. posiadających grunt własny, zwiększyła się o 15,464, czyli o przeszło 27%. Mogło to nastąpić tylko skutkiem wielkiego rozdrobnienia posiadłości ziemskiej. Proces ten, uwydatniający się niemal wszędzie, w W. Ks. Poznańskiem został bardzo przyśpieszony przez systematyczną parcelacyę, zarówno ze strony niemieckiej jak i polskiej. Dajemy w tablicy poniższej pogląd na rozwój tych stosunków, zestawiając ze sobą liczbę pojedyńczych kategoryi gospodarstw według spisów z lat 1882 i 1895:
| Wielkość gospodarstw |
Liczba gospodarstw | ||||||||||||
| w obw. reg. Poznańskim | w obw. reg. Bydgoskim | ||||||||||||
| r. 1882 | r. 1895 | ± | r. 1882 | r. 1895 | ± | ||||||||
| 1 | — | 2 | ha . | 8,729 | 11,764 | + | 3,035 | 5,176 | 5,602 | + | 426 | ||
| 2 | — | 5 | „ . | 13,320 | 15,972 | + | 2,652 | 7,004 | 7,706 | + | 426 | ||
| 5 | — | 10 | „ . | 13,961 | 14,869 | + | 908 | 4,458 | 5,914 | + | 1,456 | ||
| 10 | — | 20 | „ . | 13,518 | 14,678 | + | 1,160 | 4,665 | 5,664 | + | 999 | ||
| 20 | — | 50 | „ . | 5,587 | 5,882 | + | 295 | 4,656 | 5,087 | + | 431 | ||
| Gospod. małe | 55,115 | 63,165 | + | 8,050 | 25,959 | 29,973 | + | 4,014 | |||||
| 50 | — | 100 | ha | 709 | 679 | — | 30 | 933 | 990 | + | 57 | ||
| 100 | — | 200 | „ | 327 | 316 | — | 11 | 430 | 437 | + | 7 | ||
| Włości średnie | 1,036 | 995 | — | 41 | 1,363 | 1,427 | + | 64 | |||||
| 200 | — | 500 | ha | 708 | 646 | — | 62 | 491 | 459 | — | 52 | ||
| 500 | — | 1000 | „ | 403 | 380 | — | 23 | 236 | 231 | — | 5 | ||
| 1000 i więcej | 81 | 93 | + | 12 | 48 | 43 | — | 5 | |||||
| Włości wielkie | 1,192 | 1,118 | — | 73 | 775 | 733 | — | 42 | |||||
