Strona:Opis ziem zamieszkanych przez Polaków 1.djvu/25

 Według Komornickiego, w latach 1816 — 1849

Polacy	wzrośli	o	...	55.38%	${\textstyle {\biggl \}}{\biggr .}}$	zatem	..	± 37.91%
Niemcy	„	„	...	93.29%
Ludność ogółem wzrosła o				68,45%	${\textstyle {\biggl \{}{\biggr .}}$	zatem	Polacy	– 13.07%
							Niem.	+ 24.84%

 W latach późniejszych stosunek ten znacznie się zmienia na korzyść Polaków, tak że przy porównaniu np. procentów ludności polskiej z r. 1890 z procentami z r. 1867 okazał się taki udziałowy przyrost tej ludności:

W regencyi	gdańskiej ...	+1.18%
„	kwidzyńskiej ..	+2.47%
W Prusach	zachodnich ...	+1.86%

 Niemcy starają się osłabić znaczenie tych cyfr dowodzeniem, że „spis z r. 1867 podawał mniej Polaków, niż było w rzeczywistości“. Starajmyż się więc zapamiętać to zdanie i... zachowywać na przyszłość odpowiednią ostrożność.
 Jeszcze kilka słów o geograficznym rozdziale ludności. Spoglądając na mapę wraz z Czyńskim, widzimy, że
 1) W W. Ks. Poznańskiem i Prusach Zachodnich ludność przeważnie polska zamieszkuje przedewszystkiem dwie terytoryalne grupy: a) Jedną w formie nieregularnego czworokąta, opartego podstawą o granicę Królestwa, pomiędzy Wieruszowem, Wschową, Międzychodem i Toruniem; b) drugą w formie półwyspu etnograficznego na lewym brzegu Wisły, pasem, ciągnącym się od samego morza Bałtyckiego (Polacy w Pucku, dawnym porcie za Władysława IV, dotykają morza) 5—10 mil szerokości, około 20 mil długości, aż do granic Królestwa koło Torunia, przyczem pas ten koło Chełmna przekracza Wisłę. Na prawym brzegu Wisły znajduje się też polska wyspa etnograficzna koło Sztumu. Podług Böckh'a terytoryum przeważnie polskie zajmuje w Prusach Zachodnich 110 mil kw. i 1400 osad. Obie powyższe grupy rozdzielają kolonie niemieckie, założone przez Fryderyka II nad Notecią i ciągnące się aż do Torunia.
 2) Na Szląsku niema tak silnego zmieszania dwu narodowości, jak w Poznańskiem i Prusach Zachodnich. Mniej więcej prosta linia, przeprowadzona od Krotoszyna na Brzeg do Prądnika