ctwem tamtejszego sufragana, praktyczne, z kursem 1-rocznym. Dyecezya poznańska składa się z 24, gnieźnieńska 15 dekanatów. Przytaczamy ich nazwy. W dyec. poznańskiej: Borek, Buk, Czarnków, Grodzisk, Jutrosin, Kępno, Kościan, Kostrzyń, Koźmin, Krobia, Leszno, Lwówek, Miłosław, Nowe Miasto, Oborniki, Ostrzeszów, Poznań, Śmigiel, Śrem, Środa, Wałcz, Wschowa, Zbąszyń. W dyec. gnieźnieńskiej: Bydgoszcz, Gniewkowo, Gniezno, Inowrocław, Kcynia, Krotoszyn, Kruświca, Łekno, Nakło, Ołobok, Pleszew, Powidz,
Prezes Tow. Przyjaciół Nauk w Poznaniu.
Rogowo, Trzemeszno, Żnin. Jak widać z tych nazw miejscowości, podział na dyecezye jest zupełnie inny, niż na obwody regencyjne.
Skutkiem historycznego zatargu między państwem a kościołem, pod rządami księcia Bismarcka, arcybiskup poznański — jak zresztą i inni — utracił część swych prerogatyw na korzyść rządu. Mianowicie zaś nie od niego wyłącznie już zależy mianowanie kanoników i obsadzanie probostw. (Inne zmiany, może więcej uciążliwe dla arcybiskupa, lecz mniej widoczne na zewnątrz i nie oddziaływające tak silnie na układanie się stosunków, pomijamy). Po długiej walce zawarto ugodę tej treści, że prawo mianowania kanoników przysługuje w jednym miesiącu arcybiskupowi, w drugim zaś rządowi, w porozumieniu z arcybiskupem; probostwa zaś podzielono na rządowe i arcybiskupie. Na rządowych arcybiskupowi nie wolno ustanowić proboszcza bez zezwolenia rządu. Skutkiem tej ugody rząd przeprowadza niekiedy nominacyę kanoników narodowości nie-
