mieszkańców, a w r. 1897 — 9½ mil. Powiększenie wynosi prawie 45% (44.85%), co daje na roczne powiększenie 1.5%. Ten ostatni zatem procent przyrostu w Królestwie musimy uwzględniać przy wszelkich obliczeniach: nie mamy żadnego powodu bawić się tutaj w skromność. Dodam jeszcze, że i p. Olszewski doszedł do takiej samej prawie cyfry ludności polskiej w Królestwie: opierając się na obliczeniach Czyńskiego i na normie przyrostu rocznego, znalazł on w r. 1897 ilość 6.951.033 Polaków w Królestwie. Gdy uwzględnimy cztery lata ubiegłe, t. j. do stycznia r. 1900, do którego wszystkie nasze obliczenia pragniemy sprowadzić, to otrzymamy różnicę między naszym a p. Ol. obrachunkiem stosunkowo nieznaczną.
Zanim przejdziemy do dalszego ciągu naszych poszukiwań, zatrzymajmy się jeszcze na obliczeniu ludności prawosławnej w Królestwie Polskiem. Z zestawień danych urzędowych z „Kalendarza astronomicznego“ możemy ułożyć tabelę, przedstawiającą wzrost liczebny tej ludności w Królestwie, a mianowicie:
| W roku | 1855 | ... | 4.318 |
| „ | 1859 | ... | 4.836 |
| „ | 1893 | ... | 442.011 |
w Warszawie zaś wzrost ten tak się przedstawia:
| W roku | 1857 | ... | 1.565 |
| „ | 1859 | ... | 1.590 |
| „ | 1874 | ... | 7.674 |
| „ | 1893 | ... | 18.096 |
Krajem Zachodnim nazywają się gubernie: Kowieńska, Wileńska, Grodzieńska, Mińska, Mohilewska, Witebska oraz Kijowska, Podolska i Wołyńska. Polacy w tych guberniach stanowią tylko mniej lub więcej silne nawarstwowienie, jakkolwiek kulturalne i ekonomiczne ich znaczenie jest poważne. Ludność włościańska, stanowiąca główną część zaludnienia tego kraju, należy do narodowości litewskiej (gub. Kowieńska i część Wileńskiej), białoruskiej (pozostała część gub. Wileńskiej, gub. Grodzieńska, Mińska, Mohilewska i część Witebskiej) i małoruskiej (gub. Kijowska, Podolska,
