cios ostateczny państwu pruskiemu. Nastąpiły krwawe bitwy pod Iłowem (Eylau) i Friedlandem; wojska francuskie rozlały się po całym kraju i obległy Gdańsk, Grudziądz i inne fortece w ziemi niegdyś pomorskiej. Pokój w Tylży, zawarty w r. 1807 za staraniem ces. Aleksandra I, zakończył tę wojnę. Król pruski utracił połowę swych posiadłości, cały obszar, zabrany przy trzecim podziale państwa polskiego, Poznańskie oraz część Prus Zachodnich. Z prowincyi tej, przyłączono ziemię Chełmińską i Michałowską bez Grudziądza i prawie cały okręg nadnotecki, a mianowicie powiaty inowrocławski i bydgoski oraz większą część wałeckiego i kamieńskiego do nowo utworzonego Księstwa Warszawskiego, Gdańsk
zaś z okręgiem dwumilowym został uznany za wolne miasto. Klęski Napoleona w latach 1813 i 1814 zniweczyły owoce jego dawnych zwycięstw. Na kongresie wiedeńskim, w r. 1815, nastąpił nowy podział ziem, które należały niegdyś do Rzptej polskiej. Poznańskie, okrąg nadnotecki, ziemie Chełmińska i Michałowska oraz Gdańsk, powróciły do Prus. Z ziem wielkopolskich, aż do Prosny, i nadnoteckiej części Księstwa Warszawskiego, utworzono nową dzielnicę autonomiczną, pod nazwą W. Ks. Poznańskiego; Gdańsk i ziemia Chełmińska z Michałowską zostały wcielone napowrót do prowincyi zachodnio-pruskiej.
W roku 1824 obie prowincye pruskie zostały połączone, ze względów germanizacyjnych, w jedną całość administracyjną,
