Strona:Opis ziem zamieszkanych przez Polaków 1.djvu/331

zachowano jednak przytem zupełnie pierwotnego charakteru budowy, lecz zeszpecono ją nieodpowiedniemi ornamentami i malaturami. Pod koniec wieku XIX przystąpiono też do odnowienia kościoła i zamku górnego. Potrwa jednak zapewne jeszcze długo, zanim roboty będą ukończone. Zamek malborski odznacza się zarówno ogromem swych rozmiarów, jak artystycznem wykończeniem w najdrobniejszych szczegółach. Jest to gotyk z cegły, z przepysznemi sklepieniami, opartemi na niewielu, niekiedy tylko na jednej wysmukłej kolumnie granitowej, lekkiemi arkadami i filigranową ornamentacyą w kamieniu, na zewnątrz ogromny, ponury, groźny, wewnątrz zadziwiający śmiałością i lekkością architektury, ogromem światła, przepychem całego urządzenia. Z wielką salą w. mistrza (des Meisters grosser Remter), lub jadalną (Conwentsremter) zamku malborskiego, ani sławna sala ratuszowa w Gdańsku ze sklepieniem, wyrastającem z jednego filaru, ani nie mniej sławna sala „Dworu Artusa“ mierzyć się nie może, i nie wiele znalazłoby się wogóle w architekturze gotyckiej gmachów, któreby pod względem lekkości struktury dorównywały b. rezydencyi mistrzów krzyżackich. Dotyczy to jednak tylko zamku nowego, a mianowicie jego górnego piętra. Zamek stary (Oberschloss) i dolna część nowego uderzają tylko ogromem rozmiarów, mają ten sam charakter ponury i wygląd ciężki, jak postać zewnętrzna tej budowy. Różnica tłómaczy się tem, że części te są znacznie starsze od piętra górnego głównej rezydencyi, które zbudowano w epoce największego rozkwitu zakonu.
 Miasto Malbork, położone u stóp zamku, posiada tylko dwa gmachy z czasów krzyżackich, wielki kościół katolicki w stylu gotyckim i takiż ratusz z wieku XIV. Reszta spłonęła w r. 1410 podczas oblężenia zamku. Miasteczko to, liczące 10,732 mieszkańców, ma obecnie charakter nowoczesny. Pamiątką przeszłości jest tylko, oprócz ciasnych uliczek w starej dzielnicy, szczególny sposób budowy domów na ulicy głównej, t. zw. Rynku. (Rynków właściwych miasta północno-niemieckie nie mają). Wszystkie te domy posiadają na parterze 12 stóp szerokie wstawki (Vorlauben), otwarte z 3 stron, na filarach, na których opierają się górne piętra. Wystawki te, łącząc się ze sobą bezpośrednio, tworzą po obu stronach ulicy obszerne kryte ganki, na których koncentruje się cały