Strona:Opis ziem zamieszkanych przez Polaków 1.djvu/333

nie polskie ziemie Chełmińską i Michałowską i Lubawską, oraz dorzecze Liwny.
 Obszar po lewej stronie Wisły ma charakter właściwy Pojezierzu Pomorskiemu. Jest to płaskowzgórze, poprzerywane miejscami pasmami niskich pagórków, obfite w wody, z glebą piasczystą, mniej lub więcej nieurodzajną, pokryte w znacznej części lasem. Ludność wiejska jest kaszubska; w miastach przeważają Niemcy. Trzy powiaty wschodnie: Wałecki, Złotowski i Człuchowski, są zniemczone w większej połowie. Powiat Wałecki, wciśnięty między W. Ks. Poznańskie, Brandenburgię i Pomeranię, posiada 5 miast: stołeczne Wałcz (Deutsch Krone) z 7,982, Słopanowo (Schloppe) z 2,247, Tuczno (Tütz) z 2,112, Fryląd (Märkisch Friedland) z 2,233 i Jastrowie z 5,416 mieszkańcami. Powiat Złotowski, oddzielony od Wałeckiego dopływem Noteci, Głdą, jest również bogaty w małe mieściny. Złotów (Flatow) posiada 4,023, Krajenka 3,411, Kamień 1,522, Sępolno (Zempelburg) 3,472, Więcbork 2,148 mieszkańców. Powiat ten oddziela dopływ Głdy, Dobrzynka, od Człuchowskiego, z miastami Człuchow (Schlochau) z 3,306, Landek z 886, Fryląd (Preuss. Friedland) z 3,758, Baldenburg z 2,451 i Hamersztyn z 3,083 mieszkańcami. Powiat Człuchowski graniczy na północnym wschodzie z puszczą, zajmującą środek Prus Zachodnich po lewej stronie Wisły, t. zw. Lasami Tucholskiemi. Puszcza ta, ciągnąca się wzdłuż wartkiej Brdy i Czarnejwody, aż niemal do ich ujścia, obejmuje ogółem 35 mil kwadratowych, z których 23 pokrywa gęsty las sosnowy. Tylko miejscami, zwłaszcza na wzgórzach nadrzecznych, można spotkać dęby, buki i świerki; w pobliżu Miechowa nad torem kolejowym, między Tucholą a Laskowicami, utrzymał się też niewielki lasek cisowy, wielka osobliwość na ziemiach pruskich. Między temi lasami ciągną się, zazwyczaj wzdłuż rzek i jezior, wązkie smugi roli uprawnej, bardzo niewdzięcznej, bo składającej się w części z lotnego piasku, i łąk, zraszanych po części sztucznie. Lud, zamieszkujący te lasy, jest polski (kaszubski). Zajmują one cały powiat Tucholski i część powiatów Chojnickiego, Świeckiego, Starogardzkiego i Kościerskiego. Postępując z Brdą, która powstaje na granicy Pomeranii i powiatu Człuchowskiego, i krętym biegiem, zabierając liczne jeziora, prze-