Strona:Opis ziem zamieszkanych przez Polaków 1.djvu/346

 O powiatach Ostródzkim i Nidborskim mówiliśmy już wyżej. Z Nidborskim graniczy na wschodzie, wciśnięty między granicę a Warmię, Szczycieński, w części swej północnej górzysty i obfity w jeziora, w południowej pełen moczarów, z których spływają ku południowi liczne strumyki do Narwi. Miast posiada powiat ten trzy: Szczytno (Ortelsburg), wsławione powieścią H. Sienkiewicza, nad maleńkiem jeziorkiem z szczątkami zamku krzyżackiego, — które zresztą posiada prawie każda z mieścin wschodnio-pruskich, — i 3,569 mieszkańcami; na północy w wieńcu jezior Pasym (Passenheim), z 2,132 mieszkańcami, wśród których Polacy mają znaczną przewagę; na południu w bagnach nad Omulewem Wielbark (Willenberg), miasteczko niemieckie z 2,281 mieszkańcami. Powiat następny, Jańsborski, należy już od obwodu regencyjnego Gąbińskiego. Jest to powiat najbogatszy w lasy, które zajmują całą jego część południowo-zachodnią (Puszcza Jańsborska), obejmujący prawie całe wielkie jezioro Śniardwy (Spirding), a w części południowo-środkowej bardzo rozległe moczary nad Pisą, wypływającą z pięknego jeziora Waszno albo Warsz. Nad brzegiem południowym tegoż jeziora leży w prześlicznej okolicy stolica powiatu Jańsbork (Johannisburg), maleńka mieścina niemiecka z 3,440 mieszkańcami. Drugie miasteczko powiatu, Biała (Biella), położone wśród bagien w pobliżu granicy, miało w r. 1900-ym 1,916, trzecie Orzysz (Arys), nad jeziorem tejże nazwy, 1,616 mieszkańców.
 Jańsbork leży na południowym skraju obszaru, który Niemcy w swem znanem zamiłowaniu do nazw szumnych, nazwali „Szwajcaryą Mazurską“. Jest to wprawdzie „Szwajcarya“ bardzo miniaturowa, ale szczęśliwe połączenie lasów, wzgórz silnie zgarbionych i jezior pod surowem niebem północy nadaje krajobrazowi rzeczywiście urok niezwykły, wyciska na niem piętno ponurej, niemal groźnej piękności. Obszar ten ciągnie się od Jańsborka z jednej a Rudczan, maleńkiej osady nad granicą zachodnią powiatu, z drugiej strony, wzdłuż jezior Waszno, Seksty, Śniardwy, Tałty, Jagodne i Niegocin aż do Leca, na przesmyku między jeziorami Lewencińskiem a Kisajno, obejmuje więc stykające się z sobą części powiatów: Jańsborskiego, Ządzborskiego i Leckiego. Środowiskiem jego jest położone prześlicznie nad jeziorem Tałty miasteczko Mikołajki (Nikolajken) w powiecie Ządzborskim, z 2,270