dniowa Gołdapskiego (w części północnej nazwy są litewskie), a w powiatach Oleckim i Leckim Niemcy są obecnie silniejsi liczebnie od Polaków.
Zadowolimy się tą uwagą ogólnikową o stosunkach narodowościowych w powiatach niegdyś litewskich. Bliższe szczegóły, dotyczące powiatów z ludnością polską, podamy w rozdziale następnym.
Granice obszaru polskiego w pruskim pasie nadbaltyckim nie zgadzają się z granicami prowincyi ani regencyjnych okręgów administracyjnych. Obszar ten okrąża szerokiem nieregularnem półkolem nizinę przy ujściu Wisły, wkracza na północnym zachodzie do prowincyi Pomerańskiej, omija na południowym zachodzie wielkopolski niegdyś powiat Wałecki i przedłuża się na południowym wschodzie ku granicy Królestwa Polskiego, pozostawiając w pośrodku, między ujściami Wisły i Pregoły, wielką wyspę niemiecką, która nad Pregołą i Niemnem zlewa się z obszarem litewskim. Do obszaru, który nas w tej pracy interesuje, należy z 29 powiatów zachodnio-pruskich 24, a mianowicie:
| 1) | Pucki | 13) | Toruński | miejski | |
| 2) | Wejherowski | 14) | „ | wiejski | |
| 3) | Kościerzyński | 15) | Brodnicki | ||
| 4) | Gdański wyżynny | 16) | Wąbrzeski | ||
| 5) | Tczewski | 17) | Lubawski | ||
| 6) | Starogardzki | 18) | Suski | ||
| 7) | Kartuski | 19) | Chełmiński | ||
| 8) | Chojnicki | 20) | Grudziądzki | wiejski | |
| 9) | Tucholski | 21) | „ | miejski | |
| 10) | Człuchowski | 22) | Kwidzyński | ||
| 11) | Złotowski | 23) | Sztumski | ||
| 12) | Świecki | 24) | Malborski | ||
