polskiej w r. 1900, przypominając, że tam wszystkich „dwujęzycznych“ zaliczamy do Polaków.
| Powiat | Liczba | Na 1,000 mieszk. przypadało w r. 1900 Polaków | |
| Katolików | Polaków | ||
| Bytowski .... | 5,728 | 3,865 | 148 |
| Lęborski .... | 4,330 | 2,550 | 56 |
W rzeczywistości jest w obu tych powiatach Polaków zapewne więcej. Uprawnia do tego przypuszczenia okoliczność, że te powiaty, posiadające w części ludność polską, są też jedynemi w całym obwodzie Koszalińskim, w których mieszka znaczny procent katolików. We wszystkich innych, oprócz dwóch wymienionych, statystyka urzędowa liczy katolików tylko po kilkuset; tylko miasto Kołobrzeg ma ich 1,006. Byłby to zupełnie dziwny i niewytłómaczony przypadek, że właśnie tylko te dwa powiaty, w których obok Niemców mieszkają Polacy, posiadają też znaczną liczbę ludności katolickiej niepolskiej: Bytowski 1,863, Lęborski zaś 1,780. Przypuszczać więc należy, że pewną część tamtejszego ciemnego, nieuświadomionego ludu zapisano w rubryce niemieckiej. Przypuszczenie to potwierdza porównanie spisu urzędowego z r. 1890 ze spisem ostatnim. Wykazuje ono bowiem, że w ciągu tych kilku lat liczba Polaków zwiększyła się np. w powiecie Bytowskim o 3%. Można to rozumieć tylko tak, że w ciągu ostatniego dziesięciolecia znaczna liczba Polaków tamtejszych, skutkiem agitacyi, rozwiniętej zwłaszcza przez „Gazetę Grudziądzką“, uświadomiła się pod względem narodowym. Na podstawie wymienionych faktów, jesteśmy skłonni do wniosku, że w Bytowskim mieszka conajmniej 5,000, a w Lęborskim około 4,000 Polaków; w pierwszym z nich więc ludność polska stanowi nie 14,8, lecz 19,0, w drugim zaś nie 5,6 lecz 8,5% mieszkańców. Dowodów na to twierdzenie nie mamy; sądzimy, że dostarczy ich przyszły spis ludności w r. 1910.
