praw historycznych ksiądz Kujot. Muzeum, należące do Towarzystwa, jest bogate w wykopaliska i zabytki historyczne, zebrane przeważnie na b. Ziemi Pomorskiej i Chełmińskiej. Na szczególną uwagę zasługuje piękny zbiór po części bardzo rzadkich typów urn. Z Towarzystwem jest połączona cenna biblioteka, obfita zwłaszcza w dzieła historyczne i teologiczne.
Istnieje w Toruniu jeszcze drugie muzeum, założone przez wspomnianego wyżej Zygmunta Działowskiego, pozostające pod zarządem miasta i oczywiście opanowane zupełnie przez Niemców. I tam znajduje się wiele cennych zabytków z przeszłości teraźniejszej prowincyi zachodnio-pruskiej. Największy zbiór tego rodzaju, niestety jednak nie uporządkowany dostatecznie, znajduje się w Muzeum prowincyonalnem w Gdańsku, któremu służy za pomieszczenie wspaniały starożytny gmach b. klasztoru Franciszkanów (ryc. str. 403 i 405). Mniejsze, zebrane dorywczo, istnieją w rozmaitych miastach prowincyi.
