Strona:Opis ziem zamieszkanych przez Polaków 1.djvu/519

zostawała pod władzą czeską. Odbiło się to i na stosunkach kościelnych. Gdy większa część Śląska uzyskała około r. 1000 własnego biskupa z siedzibą we Wrocławiu, oddano go pod zwierzchnictwo arcybiskupa gnieźnieńskiego. Z obszaru południowego zaś, gdzie Czesi mieli podówczas przewagę, część przyłączono do arcybiskupstwa praskiego, a inną do morawskiego, z siedzibą w Ołomuńcu. Ten podział utrzymał się także po zajęciu większej części Śląska przez Prusaków. Ta tylko nastąpiła zmiana, że w początkach w. XIX uwolniono biskupa wrocławskiego z pod władzy arcybiskupsta gnieźnieńskiego. Obecnie stan rzeczy jest następujący: większa część powiatów Głupczyckiego i Raciborskiego z 132,628 katolikami (w r. 1900) należy do arcybiskupstwa ołomunieckiego; powiaty Neurode, Kładzko i Habelschwert z 159,761 katolikami, do arcybiskupstwa praskiego; reszta Śląska pruskiego wraz z księstwem Cieszyńskiem tworzy biskupstwo wrocławskie. W dekanatach pruskich tego biskupstwa naliczono w r. 1900-ym 2,274,954 wiernych. Dodamy, że do biskupstwa wrocławskiego przyłączono później jeszcze całą prowincyę Brandenburską, wraz z Berlinem, i Pomerańską, bez powiatów, które należały niegdyś do państwa polskiego, a więc Drachimia, Szczecinka, Bytowa i Lęborka. Biskupstwem wrocławskiem zarządza od r. 1887 książę biskup kardynał Jerzy Kopp, arcybiskupstwem praskiem od r. 1899 arcybiskup kardynał Leon Skrbenski, ołomunieckiem od r. 1893 arcybiskup Teodor Kohn.
 Z tych trzech biskupstw interesuje nas w tej pracy jedynie wrocławskie. Do praskiego należą tylko części Śląska zupełnie już zniemczonego. Z katolickiej ludności obw. reg. Opolskiego, której władza kościelna znajduje się w Ołomuńcu, Czesi i Morawianie stanowią połowę, a Niemcy blizko jedną trzecią; polskich podwładnych arcybiskupa ołomunieckiego jest na Śląsku pruskim tylko dwadzieścia kilka tysięcy. Zresztą zaś stosunek tego ludu do władzy duchownej jest na ogół prawidłowy.
 W dyecezyi wrocławskiej tak nie jest. Tam duchowieństwo katolickie od wieków podlegało wpływom niemieckim i odgrywało rolę germanizatorów. Odznaczały się pod tym względem zakony, i jeżeli dziś cały dolny i średni Śląsk jest zniemczony, jest to przedewszystkiem ich dziełem. Duchowieństwo świeckie, ży-