godnik Polski“, wydawany od r. 1842—1846 w Pszczynie przez Szemela. Później głównem środowiskiem ruchu wydawniczego polskiego stały się Piekary, jako sławne na cały Śląsk i zwiedzane przez liczne rzesze ludu miejsce pielgrzymek. Wydawane w tej miejscowości tygodniki miały charakter wyłącznie religijny lub pouczający. W ton narodowy uderzył pierwszy na G. Śląsku mieszczanin, organista, nauczyciel, pisarz sądowy, Józef Lompa (1797—1863). Liczne jego prace rozchodziły się w tysiącach egzemplarzy między ludem, rzucając tu i owdzie ziarno uświadomienia,
zachęcając do czytania, do zajmowania się swojemi sprawami. Obok Lompy zasługują w tym okresie na wymienienie księgarz Nawrocki w Mikułowie, proboszcz mikułowski, Antoni Stabik, Haneczek, Fryderyk Rostalski, nauczyciel w Kluczborku, a zwłaszcza poeta górnośląski, ks. Damroth, ukrywający się pod pseudonimem Czesława Lubińskiego.
Próby te i usiłowania nie były pozbawione znaczenia, ale skutek ich nie był wielki. Ruch polski na Śląsku obudził dopiero Karol Miarka (1824—1882), pierwotnie nauczyciel ludowy w Pielgrzymowicach, następnie obrotny wydawca i redaktor pierwszego pisma, które rozchodziło się w wielkiej liczbie egzemplarzy i posiadało wpływy. Zachętę do działalności publicystycznej w duchu narodowym otrzymał Miarka od Pawła Stalmacha w Cieszynie. Nauczywszy się w dojrzałym już wieku pisać po polsku, wydał kilka broszurek, w których scharakteryzował trafnie położenie ludu górnośląskiego, później objął redakcyę „Zwiastuna Górnośląskiego“, wydawanego w Piekarach przez Heneczka, przeniósłszy redakcyę do Huty Królewskiej. Owoce tych pierwszych usiłowań były niewielkie. Warunki, sprzyjające działalności ruch-
