Strona:Oskar Flatt - Opis miasta Łodzi pod względem historycznym, statystycznym i przemysłowym.djvu/100

 Machiną, w ścisłem znaczeniu, nazywamy, jak wiadomo, wszystkie czynniki pracy, wszystkie narzędzia: dźwignia, koło, pilnik, dłóto, pług, prasa, to wszystko są machiny: dopiero kapitał i rozum rozwinęły je, i nadały im polot i szersze działanie. Dziś, kolej żelazna jest machiną względem traktów bitych, parostatki względem statków żaglowych, omnibusy względem fiakrów i t. d. Otóż nieprzyjaciele machin zarzucają im, że stały się głównym powodem zmniejszenia pracy, ztąd ubóstwa i nędzy klass robotniczych. Mimo przykładów, jakiemi usiłują stwierdzić to aforyzma, śmiało mu wszakże jednostronność zarzucimy. Wszystkie niedogodności, jakie dotąd z machin wypłynęły, słusznie przypisuje Blanqui zbyt nagłemu, niespodzianemu pojawieniu się ich i szybkiemu, olbrzymiemu rozwojowi; koniec dopiero XVIII wieku wywołał machiny; matkami innych były: machina parowa i przędzalnia, a stwórcą prawie i udoskonalicielem — nieśmiertelny w dziejach przemysłu Watt. Chwilowe są i przemijające, a w obec przyszłości pozorne tylko, owe groźne objawy nędzy, jakie machiny wywołać miały. Machiny wyzuły wprawdzie zrazu z pracy znaczną liczbę robotników, ale niebawem też pomieszczenie im zapewniły: bo, przez znaczne zniżenie ceny wyrobów, w odwrotnym stosunku do zmniejszenia się liczby pracowników, wzrastały potrzeby konsumcyi krajowej, a tem samem potrzeba odpowiedniego zwiększenia liczby fabryk, w któ-