jak już nie raz wspomnieliśmy, emigracye niemieckie zaszczepiły na ziemi naszej krzew przemysłowy, a rozwinąć go i nadal utrzymać, to już naszą po.
winno być rzeczą; naszym obowiązkiem, w którym nas żadna obca ręka wyręczać nie powinna.
Po fabrykach p. Geyera, następujące jeszcze zakłady zasługują na szczegółową wzmiankę, ze
postęp wychodźtwa zamorskiego zostawał w ścisłym związku i w odwrotnym stosunku do emigracyi, która przez Polskę i Rossyę przeciągnęła. W epoce od r. 1820 do 1842, to jest w czasach bujnego napływu ku wschodowi kolonistów i fabrykantów niemieckich, wychodźtwo amerykańskie u Niemców było prawie podrzędne; w roku bowiem 1820 wyszło ich z Europy 2,200, w r. 1829: 8,000, w r 1842: 20,000; ale w ostatniem dziesięcioleciu, istna mania wychodźtwa owiała cale Niemcy; już wschodnia strefa, dość nasiąkniona niemieckim żywiołem, nie tyle nęciła wychodźców, ile obszerne, niezaludnione amerykańskie łany i złotodajne kopalnie St. Sacramento i Bathurst. To też już w r. 1846 odpłynęło 106,662 emigrantów; w r. 1847: 110,434, w r. 1848 z naturalnych bardzo przyczyn liczba ich zmniejszyła się do 83,511, ale za to w r. 1851 wróciła zaraz do 113,199; a w ciągu trzech kwartałów 1852 r. odpłynęło już do Nowego świata przeszło 200,000. W ogóle wyojczyźniło się dotąd z Europy przeszło 800,000 Niemców. Hamburg i Liwerpool, to dwa naczelne upusty wychodźtwa niemieckiego. Według Rocznika Statystycznego Hübnera, od r. 1846 do 1851 wyszło z Niemiec w ogóle 580,000 mieszkańców, zabierając z sobą kapita 116,012,000 talarów: w przecięciu wywożą oni corocznie z Niemiec kapital 19,370,333 talarów.
