Strona:Oskar Peschel - Historja wielkich odkryć geograficznych.djvu/15

posuwają się naprzód ideje i objawienia. Tak oto odkryliśmy na wyspie Sokotora, w handlowych miastach malabarskiego i koromandelskiego wybrzeża, na Ceylonie i w Kanfu, ślady wczesnego rozszerzenia się naszej wiary. Chiny, gdzie wówczas porządkująca władza wykształcanej hierarchii urzędników tworzyła cuda, sprawiły na Arabach wrażenie nadzwyczajnej dojrzałości społecznej. Ale tym szczęśliwym stosunkom zbyt wcześnie położył koniec upadek dynastyi Tang, tak łagodnej dla cudzoziemców i inowierców. W r. 264 (878 po Chr.) w południowych prowincjach chińskich wybuchł bunt, Kanfu splondrowano, a wszystkich obcych osadników wymordowano. W czasach anarchii, która towarzyszyła zmianie dynastyi, wygasły bezpośrednie stosunki z niebieskiem państwem, i na pośredniej stacyi, w porcie jawańskim wątpliwego położenia, zwanym Kala, miała teraz miejsce wymiana produktów arabskiego i chińskiego świata.
 Po upadku zachodnio-rzymskiego państwa samotne tylko Bizancyum szerzyło jeszcze blask starożytnej kultury. Zato morze Śródziemne coraz bardziej pustoszało, od czasu jak arabscy korsarze usadowili się na wszystkich wyspach, ażeby ztamtąd niepokoić portowe miasta. Krótkie kwitnienie Rawenny za Ostrogotów, przed tym czasem, stanowi nieznaczny epizod w historyi handlu. Żywszy handel międzynarodowy na morzu Śródziemnem wznawia się dopiero ze wzrostem wolnych miast włoskich. Po upadku Rawenny pozyskały znaczenie Ankona, Neapol i Gaeta. Tych sąsiadów prześcigło Amalfi, które już około 840 posiadało flotę handlową, a w Konstantynopolu własny kościół, w dziesiątym wieku wysyłało już statki do Aleksandryi, z przewozu pielgrzymów do miejsc świętych umiało ciągnąć zyski i założyło w Syryi pierwsze faktorye. O wiele dawniejsze są początki Wenecji, która przez dobywanie soli doszła do dobrobytu a swoim stosunkom z Konstan-