Strona:Oskar Peschel - Historja wielkich odkryć geograficznych.djvu/26

później gdy osadzono ją w pudełku na osi, od tego pudełka otrzymała nazwę bussoli. Jakkolwiek jednak pożytecznem było to narzędzie dla żeglugi i współczesnego ziemioznawstwa, to jednak zbyt przeceniano wpływ igły magnesowej na odkrycia, utrzymując, że dopiero od czasu jej posiadania okręta ośmielały się tracić brzeg z oczu. Normanowie na trzy wieki przez Guyotem de Provins puszczali się bez bussoli do Islandyi, gdy tymczasem potugalscy żeglarze aż do 1434 nie śmieli tak daleko odpłynąć od brzegi, aby ominąć mielizny przylądku Bojador.
 Budowa okrętów w ostatnich stuleciach średniowiecznej epoki dosięgła rozmiarów, które znacznie przewyższone zostały dopiero w obecnem stuleciu i to w ostatnich lat dziesiątkach. Nie mówimy już o statkach, których rozmiary z amatorstwa rozszerzano do przesady; ale największe wojenne okręta w wiekach średnich unosiły na sobie 500 wojowników, nie licząc posługi okrętowej. Siła największych statków kupieckich wynosiła zwykle 500 beczek (10.000 cetnarów), nigdy zaś, co prawda, nie przekraczała 900. Wielkie weneckie galeazze, które jeździły do Lewantu, zawierały w sobie po 1000 beczek (każda po 1000 funtów). Miały one po 150 wioślarzy i majtków, a z rzemieślnikami, przewodnikami i oficerami liczba wszystkich osób na pokładzie wynosiła do 200. Doża Mocenigo († 1423) mógł chwalić się na łożu śmiertelnem, że zostawia Wnecyi największą potęgę morską; mianowicie 300 okrętów o wysokiej krawędzi (bord) z 8000 majtków, 45 uzbrojonych galer z 11.000 i 3000 pobrzeżnych statków p 10—100 beczek z 17.000 majtków.
 Weszło u nas w zwyczaj przypisywać upadek handlu morza Sródziemnego i jego potęg morskich odkryciu Ameryki i oceanicznej drogi do Indyi; atoli z trzech flag włoskich, które aż do końca wojen krzyżowych nienaruszone zachowały znaczenie, upadła naprzód pizańska, wyczerpawszy