cielki ich dziecka. Agata wydziera sobie włosy nad trupem kochanka. Pan Kubusia jest już tak daleko, że zupełnie stracono go z oczu. Kubuś, idąc z mieszkania sędziego do więzienia, mówi: „Musiało się tak stać, tak było napisane w górze...“
Co do mnie, zatrzymuję się tutaj, powiedziałem bowiem wam o moich bohaterach wszystko co wiedziałem. — A amory Kubusia? Kubuś rzekł po sto razy, iż napisane jest w górze, że nie dokończy ich historji; okazuje się, że miał słuszność. Widzę, czytelniku, że cię to gniewa; podejmij-że tedy opowiadanie tam gdzie on przerwał, i prowadź je wedle ochoty, albo też złóż wizytę pannie Agacie, dowiedz się nazwiska wsi gdzie Kubuś odsiaduje karę; zobacz się z Kubusiem, popytaj go. Sądzę, iż nie da się ciągnąć za język aby cię zadowolnić; to go rozerwie nieco w tej opresji. Na podstawie pamiętników, które mam słuszną przyczynę uważać za podejrzane, mógłbym może uzupełnić tę lukę; ale na co? zajęcie może budzić tylko to, co się uważa za prawdziwe. Wszelako, ponieważ byłoby lekkomyślnością wydawać, bez dojrzałego zbadania, sąd o rozmowach Kubusia Fatalisty i jego pana, najwybitniejszem dziele jakie pojawiło się od czasu Pantagruela mistrza Franciszka Rabelego, i od Życia i przygód Kuma Mateusza[1], odczytam te pamiętniki z całem wytężeniem umysłu i całą bezstronnością do jakiej jestem zdolny; za tydzień, obwieszczę wam ostateczny sąd, gotów jednakże do wszelkich ustępstw, o ile ktoś bystrzejszy odemnie dowiedzie, że byłem w błędzie.
- ↑ Le Compère Mathieu, ou les Bigarrures de l’ Esprit humain, zuchwały utwór długo przypisywany Wolterowi lub Diderotowi. Autorem książki był Abbé Delaurens (ur. 1719). Zmuszony uciekać pieszo do Holandji, krył się potem jakiś czas w Niemczech; w końcu pojmano go i skazano na dożywotnie więzienie w r. 1767. Zmarł w więzieniu w r. 1797.
