chwytali i naśladować usiłowali. Wpływ ten bardzo widoczny daje się dowieść faktami nieprzepartemi.
Słowiańszczyzna stała niejako — w chwili, gdy jaśniéj się ukazuje — na granicy dwóch światów: nowego, który się tworzył na zachodzie z ruin państwa rzymskiego, i przestarego wschodniego, od wieków utrzymującego się w swym bycie i charakterze pierwotnym. — Z obu tych pierwiastków i własnego co je łączył, składała się sztuka jéj, na tle wschodu, pod wpływem starożytnych rozwinięta, o ile w warunkach ówczesnego życia społecznego rozwinąć się mogła. Bogactwo fantazji, hamowane tylko uczuciem lub przeczuciem ideału i nigdzie indziej niewidzianą skromnością obyczaju, — rozkwitało na ścianach świątyń, pokrytych wizerunków mnóstwem. Jakkolwiek składane i lepione są bogi Słowian, niema w nich nadzwyczajnych poczwarności: zwierzę nigdy prawie nie jednoczy się z człowiekiem, choć z osóbna często jak baśnie dowodzą, źwierzę samo bogów uosabiało. W drobnych utworach nigdzie, prócz w podejrzanych prilwitzkich, nie spotykasz potworności, ogół zawsze silnie i dobrze pojęty, stosunek części na swój czas wyborny. Litwa jeszcze jest trzeźwiejsza w przedstawieniach bóstw swoich, którym daje twarze ludzkie, a godłami reszty idei stara się dopełnić, nie mnożąc członków, jak Słowianie niekiedy.
Wyroby te barbarzyńskiemi nazwiemy, ze stanowiska rzymskiéj sztuki je uważając, ale i w nich oko badacza postrzeże uczucie piękna i pewną już wprawę w wyrażeniu myśli. Często chęci więcéj, niż skutku, przecież idea zawsze jasno się przedstawia; a jedna strona piękna, bogactwem fantazji i siłą, już się tu jasno przedstawia.
Sztuka nie mieści się wyłącznie w tych dziełach, które pospolicie za jéj utwory uznają; w nich ona wprawdzie objawia się naj-
