Zrozumiałe przy tym ujęciu staje się stwierdzenie Ryszarda, że natura przejawia się i w formie zewnętrznej.
Wyrażając w terminologii Arystotelesa i Tomasza wymienione trzy elementy rzeczy cielesnych można ustalić, że pojęcie materii według Ryszarda odpowiada mniej więcej temu samemu pojęciu u Tomasza.[1] Forma Ryszarda spełnia raczej rolę arystotelesowsko-tomistycznej rozciągłości, natura natomiast pełni — rolę formy substancjalnej.
Należy dodać, że Ryszard szerzej nie porusza postawionych tu problemów. Nie zajmuje się też kwestią jakości. Krótko wyjaśnia, że zewnętrzna jakość odnosi się tylko do wzroku, a wewnętrzna ujmowana jest przez pozostałe zmysły.[2] I nie tłumaczy się z kolizji, która powstała w związku z jego stwierdzeniem powyżej, że jakość wewnętrzna, a więc natura, wymaga do poznania jej także pomocy umysłu.[3] Nie informuje też Ryszard czytelnika, że w rozdziale, w którym wylicza elementy konstytutywne rzeczy cielesnej, po wyliczeniu zmienia znaczenie terminu natura i używa go na oznaczenie działania przyrody w przeciwstawieniu do działania w sztuce.[4] Nie zajmuje się też pojęciem substancji. Operuje nim w De Trinitate[5] i trochę w Beniamin Major.[6] Budując, według wyrażenia A. Dempfa,[7] metafizykę bytu absolutnego używa Ryszard zasadniczo pojęcia najwyżej substancji, substantia summa.[8] Substancja ta jest identyczna z Bogiem.[9] Ryszard stwierdza to, lecz nie bada natury substancji. Używa jej pojęcia zamiennie z pojęciem rzeczy samoistnej. Świadczą o tym takie wyrażenia, jak substantia cor-
- ↑ Nie jest jasny u Ryszarda problem potencjalności materii. Hugon opowiada się raczej za materią istniejącą, chociaż nieuformowaną. Stwierdza, że ciała istnieją dzięki materii, a dzięki formie uzyskują piękno, por. Hugon (55) PL 176, 187B i 189CD.
- ↑ c93C
- ↑ c82C.
- ↑ c83BCD.
- ↑ c896B, 897AB, c913B.
- ↑ c83A.
- ↑ Dempf. (12) s. 72.
- ↑ c895D.
- ↑ „summa substantia sit idem quod divinitas ipsa” c898A.
