najwyższą substancją,[1] najwyższym dobrem, od którego wszystkie inne dobra pochodzą,[2] jest jednością.[3] Określając, że Bóg jest wszystkim, Ryszard uniezależnia się od sformułowań Augustyna, Plotyna, Klemensa z Aleksandrii, czy Anzelma, chociaż wyraźnie stwierdza w Bogu platońską jedność, najwyższe dobro Augustyna i podkreślaną przez niego, trwałość i niezmienność[4] Boga. W każdym razie Ryszard daje przewagę terminom tradycyjnym, chociaż podkłada pod nie często inne treści. Znajduje np. że czymś jednym w Bogu jest istnienie, życie, rozumienie, dobroć, szczęśliwość,[5] i wyjaśnia, że życie jest tożsamością istnienia i bycia szczęśliwym.[6] Neoplatonicy stwierdzają w Jedni także życie,[7] lecz rozumieją je, w związku z teorią emanacyjną, jako spotęgowaną energię, z której wyłaniają się wszystkie byty, nawet materia. Dla Ryszarda życie jest pełnią szczęśliwości i istnienia. Takie sformułowanie w odniesieniu do Boga jest odejściem od emanacji i panteizmu,[8] a także ustalaniem nie tylko jednego atrybutu, jako zasadniczego w Bogu, lecz podkreśleniem całej bytowości Boga, a w konsekwencji – odejściem od neoplatonizmu i Augustyna. Od neoplatonizmu odchodzi Ryszard także w przekreśleniu wymienionych, panteistycznych ujęć,[9] ponieważ umie pojąć Boga jako transcendentnego, chociaż przenikającego całą rzeczywistość i ze specjalną troską – „głęboką przepaść” ludzkiego serca.[10]
- ↑ c896B.
- ↑ c743A, c156CD.
- ↑ c157AB.
- ↑ c157A, por. Plotyn (66) Enn. 1, 7, 1, por. Augustyn (48) PL 32, 870.
- ↑ „Unum itaque idemque est ei esse, et vivere, intelligere, et posse bonum et beatum esse” c157B.
- ↑ „considera quae sit ilia vita cui idem est esse, quod beatum esse” c157C.
- ↑ „πᾶσα ζωῃ νόεσις τις” Plotyn (66) Enn. 3, 8, 7. Por. Jasinowski (26): „poza znamieniem Dobra przysługują Absolutowi także znamiona Prawdy oraz Życia... nazywa on (Plotyn) go (Absolut) również Życiem, jednolitym, wszystko wypełniającym Życiem, podkreślając... tożsamość Życia i Myślenia” s. 11.
- ↑ Por. także: Bóg „essentialiter ergo est intra omnia et extra omnia” c157C, por. c894C.
- ↑ Podkreśla też Ryszard stwórczość Boga, por. c142A, por. też c947B, c956C.
- ↑ „Haec est ilia in divinae scientiae perspicacia vere summa et singularis admiratio quod nihil eum omnino latere possit in cordium malorum tarn profunda et tam tenebrosa abysso” c102D.
