ciowo.[1] Stwierdzają, że natura działa, i że istnieje działanie sztuki, rzemiosła.[2] Omawiają też swoiste działanie, sprowadzające się do obyczajów, które są określone przez ustawy Boskie i ludzkie.[3] A od tych siedmiu ujęć umysły filozofów przechodzą dalej, do rzeczy, które dają się poznać tylko pojęciowo, jak prawda, fałsz, dowodzenie,[4] fizyczne przyczyny rzeczy i przyczyny spraw Boskich.[5] Poznanie siebie przez refleksję nad rzeczami cielesno-pojęciowymi, pozwala stwierdzić świat duchów i Boga.[6]
Wszystkie, wymienione tu przedmioty, są materialno-pojęciowe, duchowe lub Boskie. Sama więc ich natura sprawia, że ujmowane są poznawczo w grupach. Schemat tych grup jest wyraźny, a powstał przez sformułowanie zasady, wyznaczającej strukturę rzeczywistości. Uporządkowanie bytów przez wykazanie zasad komponujących rzeczywistość jest istotą ryszardowskiej ontologii, będącej ujęciem umysłowym i nazwaniem związków realnie zachodzących między bytami.
- ↑ „Prima itaque hujus subdivisions consideratio est in materia, secunda in forma, tertia in natura. Materiam et formam visu corporeo facile deprehendimus... illam autem naturae vim, quae rebus medullitus impressa profundius introrsum latet, nunquam homo sensu carnis adire posset” c 82BC.
- ↑ „alia est enim operatio naturae, ...alia ...industriae” c 83A.
- ↑ „Disciplina itaque morum partim ex institutione divina, partim processit ex institutione humana” c 83D.
- ↑ „Nunc ergo argumentationum, nunc exhortationum retia laxant. Aliquando ad probandum aliquod verum, aliquando ad improbandum falsum, aliquando ad eliciendum aliquod occultum aliquando ad persuadendum justum, aliquando ad dissuadendum aliquod injustum” c 86C. „per visibilia ad invisibilium contemplationem ascendimus” c 198B.
- ↑ „Longe aliud est latentes rerum causas secundum phisicam rationem investigare, et astruere, et longe aliud divinorum judiciorum rationem non ignorare” c 87C, c 88C.
- ↑ Przy okazji ruchu słońca, obiegającego świat, Ryszard zauważa: „vides quantum valeat homini plena cognitio sui. Ex hoc siquidem proficit ad cognitionem omnium coelestium, terrestrium et infernorum” c 118A, c 93AB.
