Nie chodzi jedynie o to, aby zanegować sceptycyzm lub stwierdzić go w poglądach Henryka. Chodzi jednak bardzo o to, aby odczytać teksty Henryka zgodnie z ich treścią.
Zagadnieniem poznania ludzkiego Henryk zajmuje się głównie w swoim Summae quaestionum ordinariarum[1]. Zagadnieniu temu w sensie ścisłym[2] Henryk poświęca zasadniczo cztery artykuły. W pierwszym artykule omawia poznanie i przedmiot poznania ogólnie[3], w drugim analizuje problem pewności poznania[4], w trzecim artykule zajmuje się szczegółowo przedmiotem poznania, jego więc jakością, rodzajem lub raczej może istotą rzeczy poznawanych[5], w artykule czwartym wraca znowu do podmiotu poznania i bada problem naturalnego w człowieku dążenia do poznania[6].
Zagadnienie więc poznania ludzkiego rozważa Henryk w dwu aspektach: od strony podmiotu poznającego i jednocześnie od strony poznawanego przedmiotu. Jeżeli człowiek poznaje, to poznaje jakiś przedmiot. Jakiego więc rodzaju przedmioty człowiek poznaje? Czy poznaje wszystkie byty i czy może poznawać to, co nie jest bytem?? Czy poznaje byty jako filozof i czy poznaje je tylko siłami przyrodzonymi?[7]. Czy jednak człowiek poznaje w sposób pewny?[8]. Czy człowiek w ogóle poznaje i czy jest w nim naturalne dążenie do poznawania?[9].
- ↑ Summae quaestionum ordinariarum theologi recepto praeconio solennis Henrici a Gandavo, cum duplici repertorio, tomos priar, przedruk wydania z r. 1520, Franciscan Institute Publications, opracował E. M. Buytaert, New York 1953, (według tego wydania nie zmieniając pisowni cytuje się w rozprawie teksty Henryka. Cytaty znaczone są skrótem, np. A1 q1 resp, f4vB: A1 odnosi do artykułu pierwszego, q1 do kwestii pierwszej, resp. do responsio; f4vB należy odczytać jako folio cztery, verso, odcinek B).
- ↑ Pomijam rozważania o sposobach uczenia się w ogóle (art. V) i o sposobach uczenia się teologii (art. XIII), pomijam też rozważania o istocie i istnieniu Boga, jako ewentualnym przedmiocie poznania (art. XXII i XXIV).
- ↑ Incipit Summa magistri Henrici de Gandavo. Cuius primus articulus est de scientia et scibili in generali. A1 q1, fi.
- ↑ De modo sciendi et primum de certitudine sciendi. A2 q1. ff23.
- ↑ De quidditate rei scibili il est quid sciri possit ab homine. A3 q1. f28.
- ↑ De appetitu et desiderio sciendi in homine. A4 q1, f30v.
- ↑ Utrum contingit hominem scire omnia ex philosophicis disciplinis, utrum contingit hominem scire omnia ex puris naturalibus. A3, f28.
- ↑ Utrum contingit hominem scire aliquid certitudinaliter. A2, f23.
- ↑ Utrum contingat hominem aliquid scire. A1, f1; utrum homo naturaliter appetat scire. A4, f30v.
