Strona:PL-Stefan Żeromski-Nawracanie Judasza.djvu/068

 — Powiedzieliście, że my są francuzi, patryoci francuscy. Nie macie żadnej racyi.
 — Nie was też miałem na myśli.
 — Tem gorzej, bo całą nową szkołę...
 — Szkołę?
 — »Ecole nouvelle« — mówię... O, Żłowski już podrwiwa, jeśli nie słowem, to choć spojrzeniami i miną. A ja wam tu zaraz dowiodę! Będą tam u Chartier towarzysze...
 Pociąg przystawał na stacyach przez chwilę, wyrzucał jeden tłum, zabierał inny — i mknął podziemiami.
 — Będą tam u Chartier towarzysze, to się przekonacie...
 — O czem ja się tam przekonam, o czem?
 — Wy na inteligentów gadacie, a samiście inteligent!
 — Jestem inteligentem z wychowania, lecz nie z zawodu. I co z tego?
 — Wasza teorya jest inteligencka, — to z tego! Łatwo wam na papierze napisać: cały proletaryat niech wstaje, — wszyscy, bez żadnego podziału na warstwy, na rodzaje, — niech rozwala świat! Napisać to łatwo wam, inteligentom, ale jak to wykonać nam, ludziom, którzy zawsze wszystko mamy robić i którzy wiemy, jak robić? Nam, robociarzom!
 Żłowski milczał, patrząc na młokosa żelaznemi oczami. Rzekł wkońcu:
 — To jest wykręt, nie obalenie mojej teoryi, tylko wykręt.
 — A właśnie że to jest obalenie waszej teoryi.
 — Nie.
 — Ten, kto stawia zasadę, musi trzymać w rękach po pierwsze sposób, a po drugie narzędzie, czyli całą możność, i to całą od początku do końca, wykonania tej zasady. Co więcej, w tej zasadzie, którą się stawia, musi być zawarta moc jej rozwinięcia na przyszłość i spełnienia w zupełności. Zasada jest jak manometr na maszynie. W niej jest wyrażona cała siła i cała zdolność ogromu zagadnienia, jak w manometrze miara siły maszynowej. Wasza zasada to jest jakby manometr przybity na ścianie, — ale bez maszyny, którą wyraża. Takiej zasady niema po co stawiać, jak nikt