Strona:PL-Tadeusz Żeleński-Balzak.djvu/103

czywistości; mówmy o Eugenji Grandet“.
 Akcja utworów składających się na Komedję ludzką rozgrywa się przeważnie między rokiem 1815 a 1846, czyli obejmuje epokę Restauracji i Ludwika Filipa. Parę zaledwie powieści sięga dalej wstecz; ale, opowiadając przeszłość bohaterów i wywodząc ich genealogję, — a robi to zawsze — Balzac raz po raz czyni wypady poprzez Rewolucję i Napolena aż w dobę dawnej monarchji.
 Lata owe, następujące po ukończeniu wojen, są epoką tworzącej się nowoczesnej Francji, szybko postępującego stopienia się wszystkich warstw: przeżytków dawnej monarchji, rewolucji, napoleonizmu, rozbitków Wielkiej Armji, powracających z wygnania Burbonów i ich stronników, nowego legitymizmu, frondy orleańskiej i rodzącej się epoki mieszczaństwa wraz z kształtującą się masą ludową. Trzeba przyznać, że jak na obserwatora i naturalistę społeczeństwa, Balzac zjawił się w szczęśliwej chwili! Urodzony z samym końcem XVIII wieku, mający jeszcze — przez zetknięcie z naocznymi świadkami — czucie z tradycją dawnej monarchicznej Francji, chłonący