Strona:PL-Tadeusz Żeleński-Balzak.djvu/119

 Jedną z cech balzakowskiego ujęcia świata jest to, że nigdy prawie powieść jego nie rozgrywa się wyłącznie na jednym terenie. Prawie zawsze daje on przekrój społeczny od szczytów do nizin, daje związki i zależności faktów, których-to związków w życiu zwykle nie widzimy, ale które niemniej istnieją. A dzięki wspaniałej wyobraźni poety — bo Balzac był, przedewszystkiem, wielkim poetą — ten jego świat rozsnuwa się — nie tracąc ani na chwilę realnego gruntu pod nogami — w horyzonty czarodziejskiej baśni. Losy młodego Lucjana de Rubempré (Stracone złudzenia, Blaski i nędze życia kurtyzany, etc.) stają się punktem, z którego Balzac otwiera nam perspektywy na świat przywileju i bogactwa, i na świat zbrodni i nędzy; na świat myśli i na świat miłości, aż wreszcie, w pamięci naszej, historja owa urzeka nas głębią udramatyzowanego odwiecznego mitu o pakcie szatana z człowiekiem...
 Z tego odrębnego charakteru dzieła Balzaka wynika i stosunek jego do czytelnika. Trzeba to wciąż pamiętać: dzieło Balzaka poczęło się w jego mózgu jako całość i jako całość jest skomponowane. Każdy utwór — nieraz parotomowa powieść — jest jedną