Strona:PL-Tadeusz Żeleński-Balzak.djvu/195

 W powieści, równocześnie z Balzakiem, pojawia się kilka niezwykłych indywidualności. Mériméego opowiadania z czasu Karola IX ukazują się w 1829; Notre Dame dè Paris Wiktora Hugo w r. 1831. Indjana, pierwsza powieść George Sand w r. 1832; Panna de Maupin Gautiera w 1834; Spowiedź dziecięcia wieku Musseta w 1836. Największy obok Balzaka powieściopisarz francuski, Stendhal, przesunął się prawie niezauważony (Czerwone i czarne, 1831); dopiero drugiej jego powieści, Pustelni parmeńskiej (1839), Balzac entuzjastycznym swym artykułem miał oddać sprawiedliwość. Bo też Stendhal, swoją współczesnością, swoją koncepcją społeczną powieści i swoją bystrością psychologiczną, najbardziej pokrewny jest Balzakowi. Dopełniają się wzajem.
 Nasuwa się pytanie, jak połączyć Balzaka z jego epoką, jak wytłumaczyć sobie zjawienie się tego „ojca realizmu“, czy nawet „naturalizmu“ w pełni zwycięskiej kampanji romantycznej. Strzeżmy się zbytniego upraszczania. Ani Romantyzm nie był oddzielony przepaścią od realizmu, ani Balzac nie był obcy natchnieniom romantycznym. Kiedy czytać program Stendhala w broszurze Ra-