Strona:PL Ćwikliński Kilka uwag o zadaniach i organizacji nauki polskiej.pdf/8

zbyt często. Sądzono bowiem, że przynoszą dużo dobrego; mniemano nawet, że przyczyniają się do wyrównania przeciwieństw narodowych, do wzmocnienia braterstwa umysłowego, do podniesienia atmosfery kulturalnej, ogólnoludzkiej. Wypadki lat ostatnich wykazały jednak, jak nikłe były pod tym względem wyniki, jak kruchą solidarność duchowa narodów; całkiem rozprysnąć się ona musiała w chwili, w której bataljony pruskie wkroczyły do Belgji, gdy na niebios sklepieniu ujrzano łunę od pożaru, który w perzynę obrócił prastary uniwersytet lowański wraz z jego biblioteką bezcenną.
 Znaczne natomiast są korzyści naukowe. Wypływają one nie tylko i nie tyle z wykładów samych, ile przedewszystkiem z bezpośredniego zetknięcia się uczonych, reprezentujących różne narodowości i różne prądy. Nieodzownie bowiem potrzebna jest wymiana myśli między uczonymi o pojawiających się nowych ideach im etodach; dyskusja swobodna daje częstokroć podnietę do dalszych dociekań; we wzajemnem oddziaływaniu znajduje niezbędne dla nauki różniczkowanie swą naturalna syntezę.
 Znaczenia kongresów międzynarodowych dowodzi również udział w nich państw, które osobnych wysełały delegatów, zarówno w tym celu, aby unaocznić opiekę swą nad nauką, jako też dla tego. aby uzyskać pogląd na bieg ruchu naukowego i przyswoić sobie to, co mogłoby być przydatne dla ich celów i zadań.
 Nauce polskiej brakło dotychczas podpory i osłony państwowej; wskazana była wyłącznie na gorliwość jednostek, które wobec trudności, stawianych przez państwa zaborcze, tylko usilna praca mogły ją utrzymać na wyższym poziomie. Skromnym był więc z reguły także udział naszych uczonych w kongresach międzynarodowych, i wzbraniano im wywieszać własny