Strona:PL Łukasz Górnicki - Dworzanin polski.djvu/006

królewskiemu już dworzaninowi. W latach bowiem 1557. do 1559. odbył Górnicki drugą podróż do Włoch, bawił w Padwie, Wenecyi, może i w Rzymie, a wróciwszy dostał się na dwór królewski. Zygmunt August lubi tego dworzanina, wykształconego humanistę, posługuje się nim niekiedy w bardzo nawet ważnych sprawach, a wreszcie powierza mu opiekę nad swoją wcale bogatą biblioteką. Przewieziono ją z Wilna do Tykocina i od r. 1565. przebywa tam stale Górnicki. W r. 1570. w nagrodę wiernych usług daje mu król starostwo tykocińskie, około tego też czasu Górnicki się żeni z Barbarą Broniewską. Odtąd płynie jego życie spokojnie, dzielone między zarządzanie starostwem, osobiste sprawy majątkowe i zajęcia literackie. W r. 1576. otrzymuje starostwo wasilkowskie, a wojny Stefana Batorego przysparzają mu wiele zajęcia, jako starosta musi dostarczać amunicyi i innych potrzeb wojennych. W r. 1587. dotknęło go wielkie nieszczęście: umarła mu żona, osieracając ośmioro nieletnich dzieci. Na śmierć jej pisze tren i szuka widocznie pociechy w pracy umysłowej, gdyż od tej chwili powstają jedno po drugiem jego dzieła.
 Już Kochanowski wspomina jego wiersze, w których bardzo pięknie miał opiewać wojny z Niemcami, może bitwę Grunwaldem; niestety utwory te zaginęły. Pierwszem dziełem Górnickiego, które dochowało się do naszych czasów, jest „Dworzanin“, drukowany w Krakowie w r. 1566. Między r. 1588. a 1593. powstały dwa obszerne traktaty polityczne: „Rozmowa Polaka z Włochem o elekcyej“ i „Droga do zupełnej wolności“, drukowane dopiero po śmierci autora (1636. i 1650.). Z innych dzieł wymienić należy dwa przekłady z Seneki: tragedyę „Troas“ (1589.) i traktat filozoficzny „O dobrodziejstwach“ (1593.); nadto krótką rzecz p. t. „Raczył“, „Demon Socratis albo rozmowa złodzieja z czartem“ i wreszcie rodzaj pamiętnika p. t. „Dzieje w koronie polskiej z przytoczeniem niektórych postronnych rzeczy od r. 1538. aż do roku 1572.“ Ciekawą wreszcie ze względu na usiłowania Górnickiego celem rozwinięcia polskiego języka literackiego jest jego rozprawka o grafice polskiej, wydana przez Jana Januszowskiego w dziełku zbiorowem p. t. „Nowy karakter“ (1594.)
 Umarł Górnicki 22. lipca r. 1603.