Strona:PL Łukasz Górnicki - Dworzanin polski.djvu/082

i żywot umiarkować i w pewną rezę wstawić umiał, a użyć mógł na dworze tych darów, które mieć będzie bez zawiści; co jako jest rzecz trudna, stąd to znać możemy, iż rzadki kto ku tej doskonałości przyszedł kiedy, bo poprawdzie z przyrodzenia to ma każdy człowiek, iż radniej pogani, gdy co źle, niż pochwali, gdy co dobrze; a jest w drugich jakaś złość przyrodzona, iż chocia znają jawnie, że to jest dobre, co widzą, jednak sadzą się gwałtem na to, aby w tym tam kąkol naleźli abo co podobnego do kąkolu. A przeto Dworzanin niechaj będzie w tym, co pocznie, ostrożny, w mowie i w uczynku roztropny, niechaj się nie tylko o to stara, aby jego godność i przymioty były osobne, ale też, aby sposób życia jego zgadzał się z godnością, aby zawdy był jednaki, a we wszytkich rzeczach nie był nigdy od siebie różny. Lecz z tych wszytkich swych godności i przymiotów niechaj uczyni jednę masę tak, iżby każda sprawa jego pachnęła wszytkimi cnotami, jako stoikowie powiedają, iż mądremu to należy. Aczkolwiek w każdym uczynku jest jedna główna cnota, wszakoż tak się z sobą wszytki cnoty poplotły, że ich rozerwać trudno i tak splecione ku jednemu końcu bieżą, a do każdej gruntownej sprawy wszytki się zgodzić mogą. A tak trzeba, aby ich dworzanin umiał użyć, bo iż cnoty zdadzą się czasem jakoby miedzy sobą było przeciwne, kiedy je pospołu jako na sztychu postawi, jedna drugą zdobić będzie; jako dobry malarz cieniem wysadzi rzecz i uczyni ją obłą, a jasnością poda na dalą, na głębią, zniży, skróci podług potrzeby, owa kładzieniem różnych farb jednej rzeczy drugą wspiera umiejąc, a wiedząc, gdzie co przeciwko czemu położyć, to co chce, oczom ludzkim ukaże. Stądże owo jest, iż się nam z podziwieniem podoba mąż zawołany, kiedy układnie a skromnie we wszytkim poczyna sobie; więc ilko ono męstwo zda się więtsze, kiedy skromność jest przy nim, tylko też zasię skromność przy onej sierdzitości, sile a męstwie dobrze się więtsza widzi, niżby tak sama była. A przeto kto mało mówi, a wiele czyni, nie chwaląc się sam z uczynku chwalebnego i owszem składając z siebie, a czemu inemu przypisując, rzecz pewna, iż ta i druga cnota jaśniejsza się w nim pokaże, zwłaszcza kto w tym będzie bacznie postępował. Toż też