nowe potomków, — oraz do zamiany osobistej na rozkład i zanik ciała w chorobach i w śmierci.
18) Nasza dusza to wzruszenie i pożądanie, to przypomnienie i nawyknienie, to czucie i decyzya.
19) Dusza jest tem, co samo sobie ruch nadaje (autokineton).
20) Czy dla umysłu ludzkiego może istnieć zagadnienie istnienia pośmiertnego?
21) Czy jest to sprawa uczuć, pragnień osobistych, na niczem uchwytnem nieopartych, — czyli poezya?
22) Czy jest to tylko wynik zaniepokojenia, wytrącenia z cielesnej, zdrowotnej równowagi?
17. «Powiada się.... że dusza ludzka.... jest.... jedynie pewną nieodłączną stroną jednolitego tętna życiowego, wraz z niem wydzielającą się z innych organizmów i wraz z niem przeszczepiającą się poczęści w potomstwo a poczęści podległą zanikowi i rozkładowi. (Rubczyński, str. 60).
19....«Refleksje nad sposobami, zapomocą których dokonywa się poznawanie, w szczególności umysłowe,.... przywiodły już Platona.... na trop prawdy, iż zdobywać wiedzę w znaczeniu ścisłem, jest to wywiązywać energję, która siebie samą kontroluje i reguluje. Odczucie tej prawdy, acz niedość wyraziste, kryło się niewątpliwie w powiedzeniu, że dusza jest tem, co samo sobie ruch nadaje (autokineton)». (Rubczyński, str. 94).
20 — 21....«Wielka liczba dzisiejszych przedstawicieli t. zw. filozofji naukowej.... przeczy, jakoby wogóle istniał dla umysłu ludzkiego problem egzystencji pośmiertnej i twierdzą, że to jest wyłącznie sprawa uczuć, pragnień subjektywnych, na niczem uchwytnem nieopartych, w najlepszym zaś razie więcej lub mniej wdzięcznych tematów dla twórczości artystycznej, zwłaszcza poetyckiej». (Rubczyński, str. 88).
22....«Jeżeli się nie uwzględni w przeczuciach innego świata i życia motywu dążeń zbiorowych ku czemuś wspólnemu dla jednostek psychicznych ludzkich, będzie się upatrywało w pragnieniach i nadziejach bytu pośmiertnego.... wytwór popędów samozachowawczych...» (Rubczyński, str. 88).
