45) Nie wejdzie w głębsze sfery rzeczywistości nikt, kto się nie potrafi szczerze zaprzeć swej dumy (pychy?), albo nie utraci nadziei co do tego, że potrafi być dobrym wedle własnego prawa (James).
46) W chwilach zupełnego zwątpienia odsłaniają się nam nowe sfery życia (James).
47) Wielki to przełom w życiu duchowem jednostki, gdy ona zaczyna przybierać postawę sędziego wobec cudzych i własnych myśli, postępków, pragnień, uczuć i to sędziego nieuprzedzonego z góry nieprzychylnie ani przychylnie, wytrwałego w poszukiwaniu, co ma orzec.
48) Ta dążność jest rezultatem odczucia potrzeby walki.
49) Popęd samozachowawczy jest pierwszym czynnikiem potrzeby krytyki.
45. «Nie wejdzie w głębsze sfery rzeczywistości nikt, kto się nie potrafi szczere zaprzeć swojej dumy, albo nie straci nadziei na to, że potrafi być dobrym wedle własnego prawa.» (Cytata z tegoż źródła; Rubczyński, str. 205).
46. Dosłowna cytata z tegoż dzieła w tymże przekładzie (Rubczyński, str. 205).
47. «Wielki to zaiste przełom zjawia się w życiu duchowem jednostek i społeczeństw ludzkich, gdy człowiek zaczyna przyjmować postawę sędziego wobec cudzych i własnych myśli, postępków, pragnień, uczuć i to sędziego nieuprzedzonego z góry nieprzychylnie, ani też przychylnie, wytrwałego w poszukiwaniu, co i na podstawie czego, podstawie dla niego całkiem jasnej i oczywistej, ma orzec.» (Rubczyński, str. 401).
48.....«Pierwsze postacie tego, co nazywamy krytyką.... wypływają widocznie z odczucia potrzeby walki.» (Rubczyński, str. 402).
49. «Popęd samozachowawczy ciągnie człowieka.... do walki z tem, w czem on przeczuwa (albo i wyraźnie przewiduje) dla siebie niebezpieczeństwo lub jakąkolwiek szkodę.» (Rubczyński, str. 402).
