Natomiast do stałego arsenału metod przeciwników autorytetu senackiego, należy pomijanie senatu i opieranie się w akcji na imperium magistraturalnem; tak postępował Cezar jako konsul[1] roku 59-go, tak również postąpił konsul r. 58, Gabinjusz[2], który relegował z Rzymu rycerza rzymskiego, Lamię, oświadczając mu swą wolę na contio. Relegacja ta miała osobliwy charakter, albowiem Gabinjusz zarządził „ui ab urbe abesset milia passuum ducenta“ czyli zakazał mu zbliżać się do Rzymu na odległość mniejszą niż 300 kilometrów. Z jednej strony procedura relegacji rycerza Lamii odpowiada przytoczonej powyżej informacji antykwarysty („Relegati dicuntur proprie quibus... necesse est ab urbe Roma aliove quo loco abesse lege senatusque consulto aut edicto magistratus; ut etiam Aelius Gallus indicat“), jako że następuje tu relegacja naskutek edyktu konsula; z drugiej strony jednak różni się od przykładu procedury w sprawie relegacji Fulwjusza, albowiem Gabinjusz nie wyznaczył miejsca osie-
- ↑ Por. Wipper R. — Oczerki istorji rimskoj imperji. Moskwa 1908. Str. 229; Meyer E. — Caesars Monarchie und das Principat des Pompeius2. Stuttgart 1919, str. 69. Carcopino J. — Cesar (w serji Hist. Gen. dir. par G. Glotz). Paryż, 1936, str. 681 i n.
- ↑ Cicero, pro Sestio, XII, 28—29„...habet orationem talem consul qualem numquam Catilina victor habuisset... L, Lamiam... in contione relegavit edixitque ut ab urbe abesset milia passuum ducenta, quod esset ausus pro civi, pro bene merito civi, pro amico, pro re publica deprecari“.
Jednakowoż nie było tak za rzeczypospolitej, zwłaszcza w zakresie prawa publicznego i prawa karnego (por. sprawę Katylinarczyków i wygnanie Cicerona). Wobec tego z punktu widzenia historyczno-prawnego nie jest uzasadnione zestawienie — ...„lege senatusve consulto aut edicto magistratus;“ najznamienniejsze zaś, że rękopis podaje — que; wprowadzony został przez to podział dwuczłonowy: I-y człon — lege senatusque consulto, — II-i człon — edicto magistratus; podział ten jest zgodny z biegiem procedury republikańskiej, jak to wynika z argumentacji poniżej podanej w tekście niniejszej rozprawy.
Wydawcy mogliby zauważyć, że jednak Verrius, tak jak np. Horacy, l. c., mógł zastosować swą opinję do stosunków jemu współczesnych, a więc do augustejskiego regime’u, czyli umyślnie przypisać tak wydatną rolę prawną (nie faktyczną) senatowi; lecz z kolei możemy replikować argumentem, iż Verrius objaśnia instytucję przeszłości, tam kieruje przedewszystkiem swe badania; przeszłość i jej przeżytki — oto temat dzieła de verborum significatu. Jak odbywa się relegacja w epoce Augusta, o tem czytelnicy wiedzą, zdaje się suponować autor; chce wyjaśnić, jak odbywała się ongiś; a właśnie za republiki sam przez się senat nie mógł relegować. Wobec tego sądzę, że i Verrius użył spójnika — que. Jeśli Festus zmienił — que na — ve, to już nas nie obowiązuje; lecz i tego nie możemy twierdzić, ponieważ rękopis podaje — que.
Dowody powyższe upoważniają mnie do odrzucenia lekcji wydawców, jako nieuzasadnionej ze względów rękopiśmiennych oraz rzeczowych.
