tej księgi swego dzieła obszernie rozwodzi się Flavius nad przestępstwami popełnionemi w świątyni Izydy i ostrą na to reakcją cesarza.
Rozkaz Tyberjusza znajduje wykonanie następujące: oto konsulowie cztery tysiące mężczyzn z pośród żydów zaciągnęli do wojska; tych wysłano na wyspę Sardynję; bardzo licznych zaś, którzy z racji przestrzegania praw swego zakonu nie chcieli służyć w wojsku, ukarano[1]. Filon Aleksandryjczyk, wzmiankując w swem „Poselstwie do Gaiusa“ (24, 159—161) o prześladowaniach żydów za czasów Tyberjusza, zrzuca winę za to na Sejana. Nie zajmujemy się tutaj przyczynami aktów tyberjuszowych[2], natomiast interesuje nas procedura ukarania żydów. W tym względzie informacje źródłowe wymagają szczególnie uważnej interpretacji. Masowe bowiem wypędzenie peregrini związanych z tym czy z owym kultem jest zjawiskiem co pewien czas powtarzającem się; nie wymaga ono specjalnej procedury[3]. Również w omawianym wypadku żydów, którzy byli peregrini, usunięto z Rzymu bez uciekania się do zawiłych ścieżek proce-
- ↑ O trudności pogodzenia wymogów służby wojskowej w armjach obcych narodów z zasadami, które w zakresie jadła oraz święta sobotniego są nietykalne dla żyda, przestrzegającego zakon Mojżesza, pisze T. Zieliński w dziele Hellenizm a judaizm. Warszawa—Kraków T. II. r. 1927, str. 64—69. W wymienionem dziele ujęcie tej kwestji jest odmienne od wniosków, które na podstawie szeregu źródeł wysnuwa Juster, o. c., II, str. 265—279.
- ↑ Ob. Hild J. A. — Les Juifs a Rome devant l‘opinion et dans la litterature. Rev. d. fit. Juives. XI. 1885, str. 47.
Schurer E. — Geschichte des jüdischen Volkes im Zeitalter Jesu Christi4, r. 1907—1909, t, III, str. 60 i 159.
Bertholet A. — Die Stellung der Israeliten und der Juden zu den Fremden. Lipsk. 1896, str. 300.
Berliner A. — Geschichte der Juden in Rom. Frankfurt, 1893, str. 24.
Radin M. — The Jews among the Greeks and Romans. Philadelphia 1915, str. 304—313.
Lurie S. — Antisemitizm w driewniem mirie. Berlin—Petersburg 1923. str. 94—95. Juster, o. c. T. II, str. 149, 164—165, 210.
Friedländer L. — Darstellungen aus d. Sittengeschichte Roms. Lipsk I1) r. 1922, str. 235 oraz III9 r. 1920, str. 206. - ↑ Por. Friedländer, o. c. I 10, str. 28. Wlassak M. — Römische Processgesetze. II. Abt. Lipsk, 1891, str. 172, uw. 21 — twierdzi: „Relegation ais Hauptstrafe ist m. E. nur Römern gegenüber angemessen, weil die A.usweisung von Peregrinen aus dem Bürgergebiet ohne dies zu jeder Zeit moglich war“. Krótka uwaga Wlassaka ujmuje istotę kwestji. Lecz jeśli teza powyższa jest słuszna, powstaje zagadnienie różnicy proceduralnej między wypędzeniem obcych (exterminatio) a relegacją. Zagadnieniu temu właśnie poświęcono dalszą część niniejszej rozprawy.
